Gdyby spróbować wymienić elementy, które składają się na dobrą książkę, na pewno należałoby wspomnieć o interesującej, zaskakującej fabule, dobrze wykreowanych bohaterach, czy odpowiednim klimacie, tworzonym między innymi przez malownicze opisy, zwroty akcji i ciekawą narrację. Wyliczać można by bez końca, ale wyżej wymienione bez wątpienia są jednymi z najważniejszych. Niestety, ich wszystkich brakuje w najnowszej wydanej w Polsce powieści z Uniwersum Metro 2033.

Chodzą słuchy, że rosyjscy fani serii z jakiegoś powodu uznają książkę „Ciemne tunele” autorstwa Siergieja Antonowa za jedną z najlepszych z dotąd wydanych. To dziwne, bo wersja polska nawet nie zbliża się do czołówki - i nie jest to z pewnością wina przekładu, bowiem tłumacz serii Paweł Podmiotko nie raz już pokazał, co potrafi. Ale po kolei.

„Ciemne tunele” pozwalają nam wrócić do swoistego matecznika serii, czyli moskiewskiego metra, które do tej pory znaliśmy tylko z opowieści Dmitrija Glukhovskiego, a pozostali autorzy prowadzili nas w inne rejony postapokaliptycznego świata. Bohaterem powieści (tu muszę zaznaczyć, że słowo „powieść” z trudem przechodzi mi przez gardło - ale o tym za chwilę) Antonowa jest młody anarchista ze stacji Wojkowskiej o imieniu Anatolij. Pewnego dnia Tola na czele oddziału śmiałków wyrusza w misję zniszczenia tajnego laboratorium komunistów, w którym rzekomo prowadzi się prace nad powstaniem superczłowieka, tudzież supermutanta. Wszelkie skojarzenia z serią Fallout są jak najbardziej trafne - superczłowiek na być silny, wytrzymały i odporny na promieniowanie, by móc na powrót zasiedlić powierzchnię planety. Jedyny niuans różniący te dwa koncepty jest taki, że Antonow nie wspomina nic o zielonej skórze, czy ogólnie zmianach fizjonomii. Na Czerwoną linię drużynę Anatolija prowadzi zbuntowany komunistyczny oficer, w którego słowa wszyscy wierzą jak dzieci, i w ogóle nie spodziewają się pułapki. W przeciwieństwie do czytelnika, który każdego kolejnego wydarzenia domyślić może się bez problemu.

Przewidywalność to jedna z największych bolączek tej opowieści. Jeśli podczas lektury wydaje ci się, że coś może się za chwilę wydarzyć, to prawie na pewno tak właśnie będzie. Czyżby to była pułapka? A jakże! Tajemne przejście z jednej stacji na drugą wprost w miejsce, do którego bohaterowie planują trafić? Nie ma problemu, już się robi! Naiwność i prostota fabuły są tak rażące, że aż trudno zmusić się do dalszego czytania - bez trudu bowiem można domyślić się niemal wszystkich wydarzeń, poza drobnymi szczegółami, kiedy to autor całkowicie popłynął i z braku pomysłów na sklejenie historii do kupy, poszedł w rozwiązanie, którego nie spodziewałby się nikt o zdrowych zmysłach. Poszczególne etapy historii są do bólu przewidywalne, a im dalej, tym wszystko jest coraz bardziej wymuszone - a i tak od początku wiadomo jak się to skończy.

Wspomniałem, że trudno mi nazwać tę książkę powieścią. Mamy tu co prawda jakąś akcję, jakichś bohaterów i nawet jakieś próby niesienia przesłania, ale to wszystko jest tylko i wyłącznie JAKIEŚ takie - szare, proste albo wymuszone. Napisane sztywnym, drewnianym wręcz językiem, w sposób bardziej pasujący do policyjnego sprawozdania niż powieści. Opisy są okropnie ubogie, a najczęściej nie ma ich wcale, bohaterowie są bezpłciowi, nie wzbudzają żadnej sympatii, pomimo iż autor usilnie starał się podkreślić ich cechy charakterystyczne - twardość Arszynowa i błazeństwo Kraba (mój faworyt do miana „Najbardziej niepotrzebna postać książkowa roku”) - wyszło to jednak sztucznie i nieprzekonująco.

Jedynym, co ratuje tę książkę (książkę jako produkt, nie zawartą w niej opowieść), jest dodatek, który niejako na deser zaserwowało nam wydawnictwo Insignis, a który okazuje się znacznie bardziej interesujący do głównego dania. Kupując bowiem „Ciemne tunele” dostaniemy dodatkowo antologię fanowskich opowiadań o akcji osadzonej w Uniwersum Metro 2033 - i jest to jedyna rzecz, dla której warto kupić „Ciemne tunele”. Opowiadania prezentują różny poziom, są tu zarówno teksty dobre, jak i bardzo przeciętne, ale jest też kilka perełek, dla których warto kupić wydać pieniądze na cały pakiet. Świetna inicjatywa drogie Insignis - może to jest właśnie kierunek, w jakim powinna iść polska odnoga serii?

Podsumowując - jeśli planujecie kupić pakiet „Ciemne tunele” + „Szepty zgładzonych”, to zróbcie to właśnie ze względu na ten drugi tytuł. Powieść Antonowa jest bowiem jedną z najgorszych dotąd wydanych pozycji z serii UM2033 (a może i najgorszą) i nawet najsłabsze opowiadanie z fanowskiego zbioru prezentuje wyższy poziom niż powieść rosyjskiego autora.

Paweł Kukliński