Zwykle walkę, wojnę, zabijanie uznaje się za domenę mężczyzn i z nimi właśnie kojarzy. W swojej książce Wendy Lower pokazuje, że w systemie totalitarnym, w obliczu wtłaczanej od najmłodszych lat doktryny o wyższości własnej nacji nad innymi, w atmosferze politycznego i społecznego przyzwolenia na hierarchizację oraz presji na utrzymanie "czystości rasy", do głosu dochodzi bez skrupułów także kobieca bezwzględność i okrucieństwo.

Autorka opisuje te Niemki, które wraz z tysiącami nazistowskich żołnierzy ruszyły z Rzeszy na wschód, pojawiając się w okupowanej Polsce, Białorusi, Litwie, Łotwie i na Ukrainie. Były to zarówno kobiety wysyłane na front wschodni służbowo (urzędniczki, pielęgniarki, nauczycielki), jak i żony, podążające za swymi mężami na ziemie, mające stać się bogatym zapleczem Rzeszy, swoistą kolonią. Tutaj, uzbrojone w maszyny do pisania i stemple, w strzykawki i truciznę, ale niejednokrotnie także w karabiny czy pejcze, zamieniały się w morderców dorównujących niekiedy okrucieństwem esesmanom i gestapowcom.

Wendy Lower skupia się na kilku-kilkunastu postaciach, których zbrodnicza działalność na okupowanych terenach jest najlepiej udokumentowana, ale oczywiste jest, że tych katów w spódnicach musiało tu być znacznie więcej. Był to niewątpliwie cały legion kobiet, przykładających rękę do nazistowskich zbrodni wojennych.

Trudno pojąć, jak do takich czynów, do bestialstwa przedstawionego w książce, zdolne były kobiety, które przecież w każdej kulturze kojarzone są z opiekuńczością, dobrocią, łagodnością... We mnie jednak ta publikacja wywołała podwójny wstrząs. Bo drugie pytanie, jakie nasuwa się po lekturze tej książki, brzmi: Jak to możliwe, że niemal wszystkie te kobiety pozostały po wojnie zupełnie bezkarne? Po powojennym podziale Niemiec, w części zachodniej praktycznie wyłączono kobiety spod odpowiedzialności za wojenne zbrodnie w Europie Wschodniej. Było to spowodowane głównie brakiem dowodów na ich osobisty i bezpośredni udział w wyniszczaniu ludności okupowanych terenów. Ale nie tylko, górę wziął też pragmatyzm i przekonanie, że dogłębne dochodzenie win i próba rozliczenia wszystkich Niemców płci obojga za ich działalność w czasie wojny, zakłóci czy wręcz uniemożliwi integrację Niemiec z resztą Europy. W Niemczech wschodnich wyglądało to inaczej, tutaj więcej kobiet stanęło przed trybunałem i orzekano surowsze wyroki. Paradoksalnie jednak, po przemianach ustrojowych i ponownym zjednoczeniu Niemiec, pojawiały się opinie, że kobiety te padły ofiarą sowieckich prześladowań i należy się im rehabilitacja.

Raz jeszcze zapytam: Jak to możliwe?

Zwykle walkę, wojnę, zabijanie uznaje się za domenę mężczyzn i z nimi właśnie kojarzy. W swojej książce Wendy Lower pokazuje, że w systemie totalitarnym, w obliczu wtłaczanej od najmłodszych lat doktryny o wyższości własnej nacji nad innymi, w atmosferze politycznego i społecznego przyzwolenia na hierarchizację oraz presji na utrzymanie "czystości rasy", do głosu dochodzi...