Materiał zgromadzony w tej książce dzięki skrupulatności i dociekliwości Autorki jest przytłaczający. O antysemityzmie w Polsce, także międzywojennej, mówi się coraz odważniej, ale ta dokładność Anny Kłys w przytaczaniu poszczególnych "hec" antyżydowskich, czyli po prostu bezpardonowych ataków na ludzi żydowskiego pochodzenia robi wielkie wrażenie. Zawsze uczyliśmy się w szkołach o niezłomności Narodu Polskiego (koniecznie dużymi literami), który w czasie okupacji hitlerowskiej pomagał i ratował Żydów. W mojej rodzinie też przetrwała legenda jakoby babcia wyprowadzała w wózku mojej mamy żydowskie dzieci z łódzkiego getta. Nie mam pojęcia czy to prawda czy nie. Wolę jednak myśleć o babci jako bohaterce. Myślę, że wszyscy tak mamy… dobre mniemanie o sobie. To pewnie jeden z banalnych powodów, dla których tak ciężko nam przyjąć, prawdę o tym, że ten medal, jak każdy, ma dwie strony. Jasną i ciemną, bardzo ciemną.
Tym bardziej szkoda, że Autorka nie znalazła pomysłu ani sposobu na zrobienie z tego materiału jednolitej całości zwanej czasem książką. Postać pana Cukra, jakkolwiek wzruszająca i przemawiająca do wyobraźni, jest nieudanym i naciąganym spoiwem. Bez względu na to jak bolesne, straszne i trudne do zaakceptowania są fakty podawane przez Autorkę pozostają jedynie dość bezładnym zbiorem informacji, faktów, cytowanych dokumentów, artykułów i szkalujących Żydów wierszyków. Podanie ich w takiej masie owszem daje pojęcie o skali zjawiska, jakim był czynny antysemityzm w Polsce lat 30-tych, ale odbiera mu ludzką skalę. Stają się przydługą i nużącą wyliczanką. "Tajemnica pana Cukra" Anny K. Kłys ma zdecydowanie większą wartość historyczną niż literacką. I tej jej roli nie można przecenić. Autorka stawia niewygodne i bolesne pytania: jak to się mogło stać? co wyzwoliło w Polakach tak agresywny antysemityzm? jak zwykli ludzie, sąsiedzi mogli być zdolni do tak brutalnych czynów? Dlaczego mimo tych okropnych lekcji historii antysemityzm trwa nadal i ma się całkiem dobrze, nie tylko w Polsce, ale także w wielu innych krajach? Mimo mankamentów jednak lektura obowiązkowa!

Materiał zgromadzony w tej książce dzięki skrupulatności i dociekliwości Autorki jest przytłaczający. O antysemityzmie w Polsce, także międzywojennej, mówi się coraz odważniej, ale ta dokładność Anny Kłys w przytaczaniu poszczególnych "hec" antyżydowskich, czyli po prostu bezpardonowych ataków na ludzi żydowskiego pochodzenia robi wielkie wrażenie. Zawsze uczyliśmy się w...