Stanąłem u kresu który wyznaczyła śmierć. Dalej już nie ma żadnych wyrazów, na które mógłbym spojrzeć i pomyśleć o ich przydatności w zrozumieniu tego co przeczytałem. Bo i po co miałbym czekać na kolejne zdania, objaśniające co się jeszcze dalej wydarzyło i czego skutkiem było to, co się stało. Ostatnie litery zamykające trylogię pozwoliły mi zrozumieć piekło, które mam za sobą. A temu wszystkiemu towarzyszył ogromny ból i żal. Zabolały mnie odejścia ludzi, których powrotu nawet nie spodziewałem się w kolejnych rozdziałach. Poczucie żalu powodowało że momentami byłem bliski wybuchu płaczu. Coś we mnie pękało. Może to było współczucie albo chęć oddania sprawiedliwości osobom, które tylko chciały kochać. Chciały tak wiele a jednocześnie domagały się poszanowania podstawowego i wspaniałego uczucia jakim jest miłość. Jednak śmierć przerwała to wszystko. Była bardzo okrutna i bezlitosna.

Nazwy tej choroby jeszcze dwadzieścia kilka lat temu nie wymawiało się na głos. Czasami można było usłyszeć spłoszonym szeptem czyjeś obawy, co tak naprawdę doprowadziło do pogrzebu. Ale pewnie jak zwykle był to nowotwór. Bo cóż innego mogło się przydarzyć nieszczęśnikowi, którego całe życie było owiane tajemnicą. AIDS nie pozwalało na zbytnie spoufalenie ze sobą. Trzymało na dystans ludzi i chciało aby wszyscy wierzyli w to, że jest niezniszczalne. I w sumie miało rację, ale nie do końca. Bo gdy pojawiła się nadzieja na dalsze życie dla chorych czepiających się istnienia, to już wiedziano, że wielki milowy krok został wykonany. Zakażenie wirusem HIV przestało być wyrokiem a stało się bezterminowym więzieniem w zawieszeniu, które zawsze może się upomnieć o skazańca.

Trzeci tom z cyklu "Nigdy nie ocieraj łez bez rękawiczek" jest smutnym epilogiem. Jest ciszą przed burzą, gdzie każdy wyczuwa minimalne szanse na swoje przeżycie. Jest refleksją nad tym, czy geje opisywani przez Jonasa Gardella, musieli znosić niewyobrażalną rozpacz z powodu utraty najbliższych przyjaciół. Bohaterowie szwedzkiego pisarza trafili do pułapki z której nie ma żadnego wyjścia. W niej można jedynie porozmawiać ze śmiercią i wyprosić dodatkowe kilka miesięcy życia. A i to tylko pod warunkiem, że układ odpornościowy człowieka na to pozwoli. Wszystkim tym, o których pisze Gardell, wypada się pogodzić z tragicznym końcem. W ostatniej części trylogii wyczuwałem wielką bezbronność. Czułem jak wiele planów nie zostało wykonanych i jak dużo marzeń legło w gruzach. Zobaczyłem, że śmierć to ból i upokorzenie. Gardell bardzo realnie oddał atmosferę w której wszyscy toną a nikt nie ma kamizelek ratunkowych.

Nigdy nie zapomnę białego łosia stworzonego przez autora tej książki. Jest tak podobny do osób o orientacji homoseksualnej. Jest jak unikat zasługujący na szacunek, podobnie do każdej innej istoty. Czytając tę powieść musiałem się zmierzyć z niewyobrażalnym potępieniem, którym szwedzkie społeczeństwo stygmatyzowało kilkadziesiąt lat temu gejów i lesbijki. Na szczęście to już przeszłość. Wszystko na to wskazuje, że na zachodzie zrozumiano co oznaczają akceptacja i tolerancja. Teraz czas na pozostałe kraje w których jest bardzo wiele do nadrobienia. Empatii wciąż musimy się uczyć.

Stanąłem u kresu który wyznaczyła śmierć. Dalej już nie ma żadnych wyrazów, na które mógłbym spojrzeć i pomyśleć o ich przydatności w zrozumieniu tego co przeczytałem. Bo i po co miałbym czekać na kolejne zdania, objaśniające co się jeszcze dalej wydarzyło i czego skutkiem było to, co się stało. Ostatnie litery zamykające trylogię pozwoliły mi zrozumieć piekło, które mam za...