Książki Milana Kundery mają to do siebie, że są zazwyczaj wielopłaszczyznowe i niejednoznaczne. Co powoduje, że nie jest łatwo napisać coś rozsądnego nie wchodząc w wielostronicowe eseje. Koncentruje się z konieczności na głównym wątku, który wziął swoje źródło u niefortunnego zgrywu głównego bohatera Ludwika Jahana. Sztubacki żart, który po przez zbieg różnych okoliczności sprowadził na swego twórcę katastrofalne skutki. Cała część powieści, w której Ludwik próbuje dowodzić swojej niewinności przed kolejnymi instancjami partyjnymi, złożonymi z młodocianych aktywistów przypomina jako żywo gehennę Józefa K. z „Procesu” Franza Kafki. Główni sędziowie Ludwika z gorliwością neofitów atakują swą ofiarę, aby w ten sposób zamanifestować swoją lojalność i oddanie sprawie. Także przyjaciele Ludwika w obliczu zmasowanej i zinstytucjonalizowanej akcji odwracają się od niego i podstępnie przeprowadzają ataki na oskarżonego. Jest dla mnie sprawą dalece naiwną, że Ludwik partyjny aktywista i beneficjent przywilejów płynących z przynależności do „awangardy proletariatu” czuje się taki pokrzywdzony. Dopiero gdy system zmielił go i wypluł na margines życia, w konfrontacji z rzeczywistością dostrzegł jego nielogiczności i zakłamanie. Jakie to ludzkie, gdy widzimy błędy i zło dopiero wtedy, gdy nie czerpie się z danej sytuacji profitów. Do dziś można zaobserwować sytuacje, gdy wyrzucony za burtę polityk nagle doznaje „iluminacji” i dostrzega zgniliznę i błędy swoich niedawnych kompanów. Co jednak nie przeszkadzało mu wcześniej konsumować benefitów i apanaży. Totalitarny ustrój komunistyczny w Czechosłowacji z lat 50-tych i 60-tych jest dla mnie tylko metaforycznym tłem. Tak samo dzisiaj zachowują się ludzie niezdrowo ambitni i nastawieni na realizację jakieś tam świetlanej kariery w współczesnych korporacjach czy urzędach wszystkich szczebli. Czas, okoliczności i aktualne mody nie mają większego znaczenia dla odwiecznych praw ludzkiej natury.
Kolejny, godny w tej książce uwagi wątek, jest poświęcony miłości i pociągowi seksualnemu. Autor dość obrazowo przedstawia różne oblicza miłości, czy też po prostu aktów miłosnych. Poczynając od tych, wydawałoby się, wzniosłych i podszytych jakimiś ideałami, aż po prostacką i bezpośrednią rządzę zaspokojenia naturalnych potrzeb erotycznych. Niesamowicie wymowna była scena, gdy Jan będąc z karnej jednostce wojskowej na przepustce, wraz z kilkoma kolegami zabawiali się z przygodnie poznaną dziewczyną, którą dla wygody posadzili na metalowym siodełku jakiejś maszyny rolniczej gdzieś na uboczu i razem oddawali się uciechom. Ale, niejako dla równowagi, Ludwig niedługo potem spotyka dziewczynę, z którą wytworzył głęboką platoniczną miłość, która objawiała się w codziennym wystawaniem dziewczyny pod bramą koszarów, aby ujrzeć swego oblubieńca bez względu na afronty i poniżenia jakie się z tym wiązały. Ludwik jaki wielu innych młodych żołnierzy z poboru stawiał wszystko na jedną kartę i nielegalnie opuszczał jednostkę tylko po to aby spędzić kilka chwil ze swoją ukochaną.
Tak jak pisałem na początku, książka dotyka tak wielu spraw, że należy do niej powracać. Zafunduję sobie taką powtórkę za jakiś czas, bo powieść jest tego warta.

Książki Milana Kundery mają to do siebie, że są zazwyczaj wielopłaszczyznowe i niejednoznaczne. Co powoduje, że nie jest łatwo napisać coś rozsądnego nie wchodząc w wielostronicowe eseje. Koncentruje się z konieczności na głównym wątku, który wziął swoje źródło u niefortunnego zgrywu głównego bohatera Ludwika Jahana. Sztubacki żart, który po przez zbieg różnych okoliczności...