Jeśli miałabym określić stosunek Europejczyków z zachodniej części naszego kontynentu do Turcji, to użyłabym takiego sformułowania – fascynacja oraz przerażenie. Ten kraj ciekawi nas pod względem historii, kultury, społeczeństwa, ale jednocześnie powoduje pewnego rodzaju obawę, ponieważ mamy świadomość, że niewiele wiemy o Turkach. Victor Horvath, autor monumentalnej powieści „Tureckie lustro”, postanowił przybliżyć czytelnikom ten nieznany nam świat oraz zapoznać z ważnymi momentami historycznymi byłego Imperium Osmańskiego.

„Tureckie lustro”, wbrew obawom niektórych, nie jest nudnym traktatem historycznym odnośnie dziejów Turcji i rozwoju kultury tego państwa. Książkę Horvatha można (dość ryzykownie) porównać do powieści historycznych pióra Henryka Sienkiewicza i Aleksandra Dumasa ojca. Opowieść snuta przez Isę, muzułmanina mieszkającego na terenie współczesnych Węgier, zawiera ogromną ilość intryg, ciekawych opowieści dotyczących poszczególnych postaci (w tym naszych rodaków, którzy odgrywali istotne role w tej fabule), interesujący zarys historyczny oraz – przede wszystkim – bardzo przystępny sposób przekazania czytelnikowi tych niezliczonych wątków. Bardzo podobała mi się stylizacja „Tureckiego lustra” na kronikę oraz tzw. fałszywa skromność Isy, która opiera się na eksponowaniu pozornego braku umiejętności pisarskich, ale jednoczesnym prowadzeniu fabuły w mistrzowski sposób (zainteresowanie czytelnika). Trudno jest nawet opowiedzieć całą historię „Tureckiego lustra”, ponieważ tak duża liczba wątków oraz wtrąceń autorskich sprawia, że na samym początku lektury można poczuć się zdezorientowanym całym ogromem nieznanych pojęć, zwyczajów oraz łączeniem wątków europejskich i osmańskich (mam na myśli wspomnienia narratora o datach w kalendarzu chrześcijańskim i muzułmańskim oraz nazewnictwie bohaterów w poszczególnych językach). Jednak po pewnym czasie te uczucia zanikają na korzyść dalszego poznawania opowieści Isy, która budową przypomina szkatułkę – im dalej czytelnik zagłębi się w historię „Tureckiego lustra”, tym więcej interesujących szczegółów odkryje.

Victor Horvath napisał niesamowitą powieść historyczną, w której fakty mieszają się z fikcją, rzeczywistość z baśnią, kultura chrześcijańska z muzułmańską, barwni bohaterowie z prawdziwymi postaciami historycznymi… „Tureckie lustro” to pozycja, w której czytelnicy znajdą wszystko, co chcieliby wiedzieć na temat Imperium Osmańskiego, na wyciagnięcie ręki. Jedyne, przed czym mogę ostrzec, to przed tym, że przy lekturze książki Victora Horvatha czas podejrzanie szybko mija.

Anna Wolak