Książka Runcimana wzbudziła we mnie mieszane uczucia. Tytuł sugeruje, że traktuje ona o epoce tureckich rządów nad patriarchatem konstantynopolitańskim w latach 1453-1821. Tak naprawdę jednak 40% objętości ma za temat dzieje Kościoła prawosławnego w Bizancjum (przyznam, są to wartościowe rozważania, ale nadmiernie się rozrosły zaburzając strukturę pracy). Drugą wadą tej pracy jest nadmierna koncentracja na relacjach patriarchatu z innymi Kościołami (zwłaszcza z protestantami). Z perspektywy dziejów tych ponad 300 lat dziejów relacje z Kościołami protestanckimi były naprawdę marginalne, a Runciman przedstawia je jako zmarnowaną szansę prawosławia na wyjście z obskurantyzmu etc. Autor bardzo negatywnie wypowiada się też na temat działań Kościoła katolickiego i władców katolickich, m.in. królów Polski, a warto zwrócić uwagę, że jego pojęcie o sprawach Rzeczypospolitej jest naprawdę minimalne. Nie wie, czym była w epoce średniowiecznej i nowożytnej Ruś i nie odróżnia jej od Rosji. Trochę żenujące jak na tak cenionego badacza. Takie rzeczy oczywiście obniżają ocenę tej książki. Zaskakująco mało napisał Runciman o związanych z religią prawosławną korzeniach tożsamości współczesnych Greków. Liczyłem bardzo na analizę tych zagadnień, ale niestety się zawiodłem. Cóż, można powiedzieć, że "Wielki Kościół w niewoli" pokazuje bardzo dobitnie, że sir Steven był świetnym mediewistą, ale najzwyczajniej w świecie nie radził sobie zbyt dobrze z historią nowożytną.

Tomasz Babnis

Książka Runcimana wzbudziła we mnie mieszane uczucia. Tytuł sugeruje, że traktuje ona o epoce tureckich rządów nad patriarchatem konstantynopolitańskim w latach 1453-1821. Tak naprawdę jednak 40% objętości ma za temat dzieje Kościoła prawosławnego w Bizancjum (przyznam, są to wartościowe rozważania, ale nadmiernie się rozrosły zaburzając strukturę pracy). Drugą wadą tej...