Uważa się, że kryminały są obecnie tym gatunkiem literatury pięknej, który najszybciej odnotowuje i opisuje zmiany społeczne, a w tafli jego słów najpełniej odbijają się nie tylko przemiany mentalne i kondycja człowieka XXI wieku, lecz także problemy lokalne danego społeczeństwa. Stąd zapewne bierze się zainteresowanie czytelników tą literaturą i moda na powieści kryminalne jako takie, ze szczególnym uwzględnieniem kryminałów z konkretnych krajów, krain czy miast. Tendencja ta nie ominęła również literatury dla dzieci i młodzieży, a zainteresowanie autorów i czytelników skupiło się głównie na książkach detektywistycznych. Jednym z ciekawszych twórców tego nurtu jest szwedzki autor Martin Widmark. Po cyklu książek dla młodszych czytelników (w wieku wczesnoszkolnym) „Biuro detektywistyczne Lassego i Mai”, z mieszaną parą detektywów i akcją rozgrywającą się w małym miasteczku, pisarz stworzył książki dla gimnazjalistów, również oparte na pomyśle pary rozwiązującej zagadki kryminalne – cykl Dawid & Larisa. Zmienił się jednak nie tylko odbiorca tych książek, ale i ich funkcja oraz tematyka.

Książki o parze Lasse i Maja napisane są prostym językiem, idealnym dla początkujących czytelników i wspierają się ilustracjami, które mogą zawierać wskazówki o dalszym przebiegu fabuły. Akcja koncentruje się na jednym wątku, o charakterze kryminalnym oczywiście, a sposób rozwiązania zagadki pokazuje krok po kroku przebieg śledztwa małych detektywów-amatorów i jest swego rodzaju instruktażem. Dzieła te mogą być nie tylko ciekawą rozrywką, ale także pomocą w ćwiczeniu czytania. Oprócz tego świetnie sprawdzają się jako teksty o treściach edukacyjnych - każdy tom rozgrywa się w innej przestrzeni, np. cyrku, kawiarni, hotelu itd., dzięki czemu czytelnicy mogą poznać specyfikę pracy w danym miejscu, a śledząc poczynania głównych bohaterów zgłębić etapy i sposoby prowadzenia śledztwa.

Pierwszy tom nowego cyklu o Dawidzie i Larisie zapowiada zmiany w treści i formie książek. Fabuła jest wielowątkowa - oprócz zagadki kryminalnej znajdziemy tu także ciekawe tło obyczajowe (szkoła, rodzina i relacje z rówieśnikami) i społeczne (wielokulturowości, emigracja, rodziny migracyjne, opiekunowie zastępczy, bycie outsiderem), a także problemy dorastania oraz pierwszą młodzieńczą miłość. Najciekawiej przedstawia się jednak pomysł na wiodący temat poszczególnych tomów – zamysł autora jest taki, by za każdym razem intryga kryminalna wiązała się z jakąś dziedziną wiedzy. W tomie pierwszym poznamy wiele faktów z dziedziny biologii, a ściślej mówiąc zoologii, filogenezy i ontogenezy. Tytuł woluminu - „Antykwariat pod Błękitnym Lustrem” – jednoznacznie sugeruje, że zwłaszcza bibliofile i miłośnicy książek, których akcja rozgrywa się w bibliotekach, księgarniach czy antykwariatach, znajdą tu coś dla siebie. Warto przy tym dodać, że bohaterowie często się przemieszczają, a miejsce akcji się zmienia. Narratorem książki jest trzynastoletni Dawid, jego opowieść cechuje się subtelnym humorem i dystansem do samego siebie, zatem lektura przebiega szybko i przyjemnie.

Ogromnym atutem tomu są bardzo klimatyczne ilustracje, przywodzące na myśl ryciny czy prace dziewiętnastowiecznych ilustratorów, co przydaje opowieści tajemniczości oraz nieco mroku i wiąże się z tematyką dzieła. Świetny jest też bez wątpienia pomysł, by proces nabywania wiedzy i odkrywania kolejnych faktów powiązać ze śledztwem kryminalnym, dzięki czemu doświadczamy na sobie, że uczenie się i własne odkrycia mogą być tak sensacyjne i dostarczać podobnych emocji, jak historie z dreszczykiem. Czytelnicy z pewnością docenią także poręczny, kieszonkowy format książki, dzięki któremu młodsi bez trudu zmieszczą ją w niewielkiej dziewczęcej torebce czy większej kieszeni chłopięcej kurtki, a starsi bez problemu ukryją na wysuwanej półce od klawiatury w służbowym biurku.

Polecam gorąco, również wyrośniętym już nieco wielbicielom Lassego i Mai, ale także wszystkim miłośnikom dobrych książek młodzieżowych. Z ciekawością czekam na dalsze niespodzianki w kolejnych tomach.

Jowita Marzec