„Rośnie nam współczesny Midas!” – tak o Nicu Pizzolatto wypowiadają się (czy aby trochę nie na wyrost?) zachwycone rzesze internetowych krzykaczy. Wtórują im media, rozpływając się w pochwałach nad utalentowanym pisarzem, scenarzystą, producentem telewizyjnym, a przede wszystkim ojcem zjawiskowego „Detektywa”. Wyprodukowana przez HBO serialowa opowieść o dwóch gliniarzach tropiących psychopatę z miejsca stała się kulturowym fenomenem, zapewniając serii rekordową oglądalność, znakomite recenzje i deszcz nagród, zaś niespełna czterdziestoletniego autora windując ku szczytom sławy.

W 2014 roku na fali popularności „Detektywa” ukazała się w Polsce pierwsza w karierze Nica Pizzolatto pełnowymiarowa powieść. Z reguły dość nieufnie podchodzę do książek, którym towarzyszą zbiorowe „ochy” i „achy”. Cóż, z daleka pachnie mi to ordynarnym marketingiem. Nie inaczej było w przypadku „Galveston” - powieści, która trafiła na listę finalistów Discover Award, zgarnęła nagrodę im. Edgara Allana Poego dla najlepszego debiutu, a także wyróżniono ją prestiżową Spur Award oraz nagrodą Akademii Francuskiej dla najlepszego zagranicznego debiutu – Prix de Premier Roman L’Etranger. Czy rzeczywiście zasługuje na takie wyróżnienia?

W największym skrócie „Galveston” jest opowieścią o rozbitkach. Życiowych wykolejeńcach, prostodusznych idealistach, którym los połamał skrzydła i brutalnie odarł z wszelkiej nadziei. Roya Cady’ego nie chcielibyście spotkać w ciemnym zaułku. Gość trudni się ściąganiem długów od bandziorów trzęsących nowoorleańskim półświatkiem. Postura olbrzyma idąca w parze z radykalnymi metodami działania wzbudzają postrach i gwarantują wysoką skuteczność świadczonych przez Roya „usług”. Jednak nic nie trwa wiecznie. Któregoś dnia Cady dowiaduje się, że ma raka. Jakby tego było mało, pada ofiarą spisku. Z pozoru zwyczajna akcja okazuje się sprytnie zastawioną pułapką. Roy nieomal cudem wychodzi z opresji, ale odtąd już nic nie będzie takie samo.

W tym momencie „Galveston” przeobraża się w powieść drogi, w powieść ucieczki. Roy pali za sobą wszelkie mosty i w towarzystwie przypadkowo poznanej młodziutkiej prostytutki, rusza w podróż, na której finał przyjdzie długo poczekać i jemu, i nam.

Cieszę się, że „Galveston” nie aspiruje do bycia literaturą przez duże „L”. To z jednej strony nieskomplikowane „czytadło”, z drugiej – chwytająca za serce życiowa, po mistrzowsku opowiedziana historia. Właśnie w sposobie narracji tkwi wielkość tej powieści, w oszczędnym, wręcz ascetycznym, niekiedy wulgarnym języku i w wybornej kreacji bohaterów, z którymi czytelnik się zżywa, identyfikuje, z którymi wreszcie trudno mu się rozstać. A przecież nic nie trwa wiecznie… I choć większa część książki zaliczanej do gatunku neo-noir (ach, te łatki) paradoksalnie toczy się w skąpanej słońcem nadmorskiej teksańskiej miejscowości, mrok, niczym starogreckie fatum towarzyszy bohaterom na każdym kroku, kładąc się cieniem na horyzoncie ich poczynań. Słodko-gorzki finał opowieści ma w sobie coś z zakończenia „Zielonej mili” Stephena Kinga – mam na myśli ten sam nacechowany rozczulającym sentymentalizmem klimat. Dla chorego na raka Cady’ego najbardziej śmiertelną chorobą staje się życie.

„Rośnie nam współczesny Midas!” – w zbiorowym pokrzykiwaniu wyraźnie rozpoznaję własny głos.

Andrzej H. Wojaczek