Rostów nad Donem, choć jest miastem naprawdę niemałym, nie doczekał się jeszcze powstania pod nim linii kolejki podziemnej. Nie przeszkodziło to jednak Rusłanowi Mielnikowowi w osadzeniu akcji swej powieści spod szyldu Uniwerum Metro 2033 w wykreowanych we własnej wyobraźni tunelach rostowskiego metra właśnie.

„Mrówańcza” to już ósma wydana w Polsce powieść (nie licząc Metro 2033 i 2034), której akcja dzieje się w opisanym przez Dmitrija Glukhovskiego postapokaliptycznym uniwersum. Z pewnością niejednego zaintryguje już sam tytuł powieści. Wspomnianą mrówańczę - zabójczą plagę olbrzymich zmutowanych mrówek - polscy czytelnicy mieli już okazję poznać w trzecim tomie trylogii Diakowa. Tam jednak stwory te wystąpiły w jednym zaledwie krótkim epizodzie, natomiast u Mielnikowa są głównym motywem opowieści. Mimo wszystko jednak, jak wszystkie historie z Uniwersum Metro 2033, „Mrówańcza” to opowieść przede wszystkim o ludziach i ich staraniach by żyć normalnie w świecie po zagładzie. Bohaterem jest ostatni ocalały mieszkaniec końcowej stacji czerwonej linii metra w Rostowie, Ilja, który jako jedyny przeżył atak mutantów. Przy życiu trzyma go tylko jedno - zemsta. Jest myśliwym, który bez mrugnięcia okiem eliminuje coraz to nowe zastępy zmutowanych stworzeń, by pomścić śmierć najbliższych - mieszkańców stacji, a przede wszystkim żony i synka. Kiedy jednak na miasto pada cień - dosłownie i w przenośni - nadciągającego roju mrówańczy, w jednej chwili role się odwracają. Ilja i inni mieszkańcy metra znajdują schronienie w tunelach - niestety szybko się okazuje, że metro nie jest tak bezpieczne, jak by sobie tego ludzie życzyli.

Powieść Mielnikowa to jedna z najkrótszych ze wspomnianych ośmiu wydanych u nas części cyklu. Nie jest to jednak jej wada - autor postawił bowiem przede wszystkim na akcję. Od samego początku dużo się tutaj dzieje i trudno znaleźć jakikolwiek dłuższy fragment, który można by uznać za spokojniejszy. Nawet chwile, kiedy Ilja wspomina zmarłą rodzinę i w głębi własnej duszy szuka dalszego sensu istnienia, nie wydają się mniej dynamiczne - wszystko to bowiem wciąż przeplata się z nieustającą walką o życie - nie tylko Ilji, ale i całego metra.

Mocną stroną powieści jest także sam główny bohater. Traumatyczne przeżycia wywarły olbrzymi wpływ na psychikę Ilji, który wciąż nie dopuszcza do siebie świadomości, że jego najbliżsi nie żyją - rozmawia z nimi, słucha ich rad, na wpół rozumiejąc, że stał się szaleńcem, na wpół żyjąc tym co odeszło i nie da się tego przywrócić. Powoli jednak w jego głowie zachodzą zmiany na lepsze, a Ilja znajduje wolę do nowej walki o przetrwanie. Nie jest to, być może, psychologia najwyższych lotów, ale całość zdaje się wiarygodna i dobrze do siebie pasuje.

Jako jedną z niewielu wad „Mrówańczy” muszę niestety wskazać pewną fabularną płaskość. Niewiele tu zwrotów akcji, niektóre wątki są przewidywalne do bólu, a zakończenie potraktowano po macoszemu, od niechcenia. Mimo to, lekturę jako całość zaliczam do przyjemnych i udanych - tempo akcji nie pozwala bowiem zastanawiać się dłużej nad zbytnią prostotą fabuły.

Gdyby tylko Mielnikow rozwinął kilka wątków i nie wykładał tak wcześnie zbyt wielu kart na stół, jego powieść z powodzeniem mogłaby aspirować do miana najlepszej części cyklu. A tak, jest tylko jedną z lepszych, ale do perfekcji trochę jej brakuje. Fanom cyklu polecam jednak spotkanie z „Mrówańczą” twarzą w twarz - w końcu każdą recenzję winno się weryfikować - może to właśnie ta część Uniwersum, która zagości na szczycie waszej listy ulubionych? Sprawdźcie sami.

Paweł Kukliński