Na urokliwej i wyjątkowo upalnej tego lata Olandii nie wszyscy będą wypoczywać w promieniach słońca. Wielu nie będzie dane wyswobodzić się od trosk i spędzić na wyspie wymarzonych wakacji. Lato 1999 roku przyniesie ze sobą wiele – wydawać by się mogło – zapomnianych dawno cierpień, niosąc ze sobą niewygodną dla wielu prawdę, że zemsta na zimno – oprócz tego, że smakuje lepiej – jest o wiele bardziej niebezpieczna dla każdej ze stron.

Rodzina Klossów jest niezwykle zamożna i prowadzi na Olandii kurort wypoczynkowy, który co lato przynosi im ogromne zyski. Klan ma jednak swoją czarną owcę – Niklasa, który po wyjściu z więzienia musi mieć się na baczności i stronić od policji. Choć, w przeciwieństwie do swojego brata Kenta, sprzeniewierzył swój spadek i nie ma żadnych praw do rodzinnego ośrodka letniskowego, przyjeżdża z synami, aby pomóc w tym najgorętszym okresie lata. Młodszy syn, Jonas, zobaczy pewnej nocy coś, co nie na żarty go przestraszy, a czytelnika wprowadzi w fabułę, która swoje źródło okaże się mieć kilkadziesiąt lat wcześniej.

Powieść Johana Theorina, będąca ostatnim tomem cyklu olandzkiego, miesza ze sobą przeszłość i dzień dzisiejszy. Czytelnik będzie musiał krok po kroku odkrywać zagadki sprzed lat, aby zrozumieć motywy postępowania bohaterów. Nie zawsze to wystarczy, aby ich usprawiedliwić – będzie jednak wprowadzało ten „ludzki” czynnik, który usytuuje postaci z książki jako ludzi stających przed trudnym wyborem i w obliczu ogromnego bólu. Przez pierwszą część „Duch na wyspie” będzie opowieścią zamgloną, pełną niewytłumaczalnych zjaw i mar z przeszłości; w miarę jednak postępowania lektury tajemnica będzie się rozwiewać, a to co straszne i niewytłumaczalne nabierze realnych kształtów i racjonalnych wyjaśnień.

„Duch na wyspie” daje nam możliwość obserwacji świata przedstawionego z wielu punktów widzenia. Choć narrator jest trzecioosobowy, to będzie on inny w zależności od tego, czyimi oczami będziemy patrzeć na wydarzenia rozgrywające się na wyspie. Będą zatem fragmenty z perspektywy młodego Jonasa, ale także Gerlofa Davidssona – sympatycznego staruszka, który niejedno już na Olandii przeżył, a który podczas jesieni życia pragnie zabawić się w detektywa. Kurort wypoczynkowy oglądać będziemy także oczami Lisy/Lady Summertime – kobiety o skomplikowanej osobowości, która chcąc nie chcąc wpląta się w coś, czego absolutnie się nie spodziewała, przyjeżdżając do pracy na Olandię jako didżej. Będzie również tajemniczy repatriant i jego niebezpieczne działania, które nieuchronnie zdają się prowadzić do katastrofy.

Wiele wątków splecie się w rozwikłanie tajemnicy nie tylko ducha na wyspie, ale także spraw sprzed lat, które młodemu wtedy Gerlofowi, jak i temu dzisiaj, nie dają spokoju. Niebezpieczne działania, morderstwa i pragnienie zemsty za wyrządzone krzywdy będą przeplatać się z żarem lejącym się z nieba, błękitnym niebem i rozkosznie ciepłą wodą, które świetnie będą odznaczały się na tle rozgrywających się wydarzeń. Nie jest to typowa sceneria dla kryminału, dzięki czemu powieść nie jest ani typowa, ani jednoznaczna. Przyczyniają się do tego również postaci, które są wielowymiarowe i raczej niełatwo sklasyfikować je jako te całkiem dobre lub te całkiem złe. Będą również charaktery czarne na wskroś, jednak ukryte pod płaszczykiem dobroci, delikatnych ruchów i niepozornych gestów.

Cieniem kładącym się na naprawdę niezłej historii i bardzo dobrym stylu, którym posługuje się Theorin, będzie jednak osoba Gerlofa Davidssona. Ten starszy mężczyzna zbyt często będzie rozsupływał poszczególne kołtuny tajemnicy w sposób dla czytelnika niejasny i wprawiający w zdumienie. Jakby autor kilka razy zapomniał przedstawić nam drogę dedukcji, jaką przeszedł Gerlof, w związku z czym staje się ona podejrzana, a sam staruszek zaczyna w naszych oczach być postacią nierzeczywistą i obdarzoną nieziemską wprost intuicją. My natomiast mamy wrażenie co najmniej jednej dziury logicznej, której staruszek nie był łaskaw nam wyłuszczyć.

Całość jest jednak poprowadzona w sposób przyjemny i wciągający. Johan Theorin w umiejętny sposób przedstawił nie tylko człowieka ogarniętego chęcią zemsty i żyjącego tylko tym jednym pragnieniem, ale także jednostki wirujące dookoła tego pragnienia, a niezdające sobie z tego sprawy. Pisarz nienachalnie udowadnia nam, że jedna decyzja może wpłynąć na losy całej grupy ludzi i że nasza obojętność i brak empatii mogą kiedyś zwrócić się przeciwko nam. Jeśli do mądrej, a zarazem wciągającej treści dodamy to, że Theorin pisze tak, iż strony przewracają się niemalże same, to nie pozostanie nam nic innego, jak wkroczyć w to upalne lato na Olandii, do wyjaśniającego kilka tajemnic 1999 roku.

Sylwia Sekret