Do sięgnięcia po „Ostatni pociąg do Paryża” Michele Zackheim skłoniły mnie informacje marketingowe na temat książki, z którymi się zetknęłam, oraz porównania powieści do „Casablanki”. Blurb zapowiadał wzruszającą historię o miłości, antysemityzmie, wojnie i prześladowaniach, a także o latach trzydziestych XX wieku postrzeganych z perspektywy Paryża i Berlina. Powieść rzeczywiście dotyka powyższych zagadnień, a pomysł amerykańskiej autorki na fabułę zawiera w sobie ogromny potencjał. Nowojorska pisarka i artystka nie potrafiła go jednak z powodzeniem wykorzystać i nie ustrzegła się istotnych błędów.

Główna bohaterka powieści, Rose Belle Manon, to amerykańska dziennikarka, która w latach trzydziestych ubiegłego stulecia pracuje jako zagraniczna korespondentka, najpierw w Paryżu, a następnie w Berlinie. Relacjonuje okrucieństwa wobec ludności żydowskiej, analizuje zmieniającą się sytuację społeczno-polityczną, sama także angażuje się z czasem w działalność ruchu oporu, przewożąc tajne dokumenty czy pomagając w ucieczce prześladowanej przez reżim nazistowski żydowskiej rodzinie. Zakochuje się również w Leonie, znakomitym zawodowym grawerze, który potrafi odtworzyć najbardziej misterny projekt i który skrywa przed ukochaną wiele tajemnic o niebagatelnym znaczeniu…

W powieści zdecydowanie brakuje pogłębionych portretów psychologicznych, zarówno głównej bohaterki, jak i zasadniczych postaci. Rose jest wprawdzie Żydówką, ale jej pochodzenie nie wpływa specjalnie na tożsamość dziennikarki ani jej w żaden sposób nie definiuje. Także toksyczna relacja Rose z matką, jak i jej romans z Leonem pozostawiają wiele do życzenia: jest powierzchownie i płytko. Brakuje odpowiedzi na wiele pytań, motywacji działań, postaci z krwi i kości. Także narracyjna struktura nie stanowi waloru książki Zackheim. Rose jako staruszka retrospektywnie wspomina swoje reporterskie doświadczenia z wojennej Europy, jednak, zamiast historycznej rzetelności i autentyzmu, czytelnik musi zadowolić się nieudolną próbą objaśniania czytelnikowi, czym był Holocaust, melodramatycznością, pretensjonalnością dialogów, stylistyczną nieporadnością, a w konsekwencji sztucznością.

Największym atutem powieści wydaje się jej zakończenie: zaskakujące i skłaniające do refleksji. Szkoda, że tak się stało, bo „Ostatni pociąg do Paryża” ma w sobie wszystko, co składa się na dobrą beletrystykę: jest romans, są elementy kryminału oraz dramatyczne okoliczności historyczne. Zabrakło tylko profesjonalnego wykonania.

Ewelina Tondys