To jest książka, dla której w swojej biblioteczce warto stworzyć odrębną półkę - przy czym istnieje uzasadniona obawa, że na swojej półce pozostanie samotnym okazem. Bo jak zaklasyfikować "Na wspak"? "Dekadencja"? "Abnegacja"? "Ostentacja"? "Degrengolada"?
Życie diuka Jana, jakkolwiek udziwnione i pokierowane tak, aby podkreślić jego wyjątkowość w każdym calu (wyjątkowe wydelikacenie, wyjątkowa inteligencja, wyjątkowy smak, wyjątkowa wyobraźnia, wyjątkowy wstręt do ludzi etc.), jest tu kwestią wtórną i stanowi raczej tło dla jego estetycznych wyborów, głównego tematu tej książki.
To, jak myślę, jest powód, dla którego gros czytelników może poczuć się zniechęconymi do dalszej lektury. Rozdziały układają się w dość przewidywalną mozaikę: rozważania na temat estetyki - a więc wystroju wnętrza, kolorów, obrazów przedstawiających Salome, zapachów - przeplatać się będą z oryginalnymi i przegadanymi jednocześnie esejami o muzyce, o literaturze łacińskiej (kto nie ma pojęcia o łacińskich pisarzach schyłku antyku i wczesnego średniowiecza proszony jest o zaciśnięcie zębów i cierpienie w milczeniu względnie zatopienie się w podziwie nad wodolejstwem i erudycją autora), chrześcijańskiej literaturze francuskiej i świeckiej literaturze francuskiej.
Nuda tej książki jest wręcz porażająca - gdyby nawet zaprzeczenie wszystkim uznanym wartościom społecznym i estetycznym nie ukazało się w całej pełni w powieści, jej konstrukcja i temat z powodzeniem dopełniłyby dzieła. Nie oczekiwałam porywających zwrotów akcji, nie oczekiwałam nawet, że diuk Jan dostarczy mi sporej dawki irytacji i niechęci swoją przerysowaną dekadencją, cynizmem i chorobliwą delikatnością, ale blisko dwieście stron lania wody nawet moją cierpliwość wystawiły na ciężką próbę.
Jedyne, co skłania do dalszej lektury to zdumiewający język tej powieści - najeżony nieużywanymi już słowami, niezwykle barwny w opisie, o subtelnej i bardzo specyficznej estetyce, której najbliżej, cóż, do Poego i Baudelaire'a.

Jako zjawisko - cudowna, jako lektura - gorsza niż droga przez mękę. Jako doświadczenie czytelnicze - niewątpliwie jedno z ciekawszych.

To jest książka, dla której w swojej biblioteczce warto stworzyć odrębną półkę - przy czym istnieje uzasadniona obawa, że na swojej półce pozostanie samotnym okazem. Bo jak zaklasyfikować "Na wspak"? "Dekadencja"? "Abnegacja"? "Ostentacja"? "Degrengolada"?
Życie diuka Jana, jakkolwiek udziwnione i pokierowane tak, aby podkreślić jego wyjątkowość w każdym calu (wyjątkowe...