Fabryka Słów lubi zaskakiwać – a to rozbijaniem dłuższych powieści na kilka części, a to porzuceniem szaty graficznej w połowie serii, a to z kolei publikacją książek o nakierowaniu politycznym lub promocją powieści fantasy przy użyciu półnagich modelek. Niedawno zafundowała swoim fanom zaskoczenie innego trochę rodzaju – ni stąd, ni zowąd wydała bowiem zbiór opowiadań z zakresu szeroko pojętej fantastyki z czerwonym sierpem na okładce. Kolejny Pilipiuk, zapytacie? Otóż nie – i to jest właśnie największym zaskoczeniem. Tym razem Fabryka Słów postawiła na Piotra Goćka, znanego bardziej jako publicysta, a trochę mniej jako autor fantastyki.

Gociek, jako pisarz fantastyki, ukształtował się w latach, które dla naszego kraju (w takiej formie, jaką mamy obecnie) miały wielkie znaczenie – u schyłku komunizmu. Przynajmniej jego proza – a ściślej mówiąc, jej tematyka – wygląda tak, jakby żywcem ją z tych lat wyciągnięto. Rzuca się to w oczy od razu po rozpoczęciu lektury „Czarnych batalionów”. Motywy poszczególnych opowiadań, choć nie zawsze identyczne, często bywają pokrewne – totalitaryzm, okupacja, zaślepienie przez ideologię, wszechobecna kontrola. To rzeczy, które obecne młode pokolenie zna głównie z opowieści starszych, lub z filmów (bo przecież nie z literatury – jak wiemy, przeciętny Polak czyta kilka książek rocznie, a w przypadku wielu nie jest to nawet kilka, lecz zwyczajne, okrągłe zero). W pewien sposób zrozumiałe jest więc, że autor próbuje pokazać swym czytelnikom czasy i wydarzenia, które ukształtowały współczesny świat. Nie robi tego wprost, niekiedy sięga do alternatywnych wersji historii, czasami ukrywa przesłanie między wierszami, w pozornie prześmiewczych tekstach, na pierwszy rzut oka wyglądających na zwyczajnie „rozrywkowe”. I, co trzeba przyznać, robi to całkiem umiejętnie. Jednak, czy młody czytelnik na pewno wyniesie z lektury to, co autor – prawdopodobnie – starał się przekazać? Czy niezaznanie na własnej skórze cudów komunizmu nie będzie barierą, która odbierze książce właściwy smak, pozostawiając treść z nierozpoznawalnym przesłaniem? Obawiam się, że częściowo tak może być.

To jednak nie przeszkadza w czerpaniu z lektury przyjemności! Piotr Gociek ma naprawdę lekkie pióro – jego teksty czyta się łatwo i szybko, są kwintesencją treści bez przynudzania, dodatkowo doprawione szczyptą kąśliwego humoru. W zbiorze znajdziemy teksty o różnej objętości i „ciężkości” – od tych po brzegi naładowanych metaforami i odniesieniami do minionego ustroju, po krótkie i lekkie. Mamy tu wizje alternatywne, totalitarne ustroje trzymające świat w kleszczach, mamy dość nietypową wizję przyszłości, w której Ziemia, a konkretnie jeden z jej mieszkańców, staje się obiektem zainteresowania całego wszechświata. Mamy radzieckich superbohaterów, opętanego Generała i bezdusznego oligarchę, który choruje na filantropię. Jest bogato, kolorowo, różnorodnie.

Nie przedłużając – nie chcę bowiem nikomu odbierać przyjemności z lektury, poprzez opisywanie każdego opowiadania z osobna – „Czarne bataliony” to zbiór specyficzny i w pewien sposób trudny. Nie w kwestii pisarskiego warsztatu, bo do tego nie mam zastrzeżeń. Niejednokrotnie miałem jednak wrażenie, że coś mi umyka, że gdybym lepiej znał czasy, które widocznie ukształtowały autora, wyniósłbym z tej książki więcej. Niemniej, lekturę zbioru opowiadań Piotra Goćka uważam za miłą przygodę. Każda opowiedziana przez autora opowieść jest na swój sposób oryginalna, choć niemal wszystkie coś łączy. Ale o to przecież chodzi w zbiorach opowiadań – żeby nie zanudzić, a jednak wciąż w jakiś sposób krążyć wokół wspólnego motywu. I to się autorowi udało.

Paweł Kukliński