Wszyscy z nas w dzieciństwie zaczytywali się w baśniach Andersena. Utwory takie jak „Mała syrenka”, „Calineczka”, „Brzydkie kaczątko”, „Dziewczynka z zapałkami” czy „Królowa śniegu” to skarbnice mądrości. Ich charakterystyczną cechą jest to, że ukazują uniwersalne problemy egzystencjalne w sposób prosty i zawsze zakończone są morałem. Baśń to lekcja życia, pozwalająca pokonać nasze własne, odbijające się w niej, lęki. Nadając swojej najnowszej powieści tytuł „Królowa śniegu”, Michael Cunnigham, autor bestsellerowych i brawurowo zekranizowanych „Godzin”, prowokuje nas do szukania w niej właśnie baśniowych motywów. Ale „królowa” oznacza w brytyjskim slangu także zniewieściałego geja, a „śnieg” to powszechne określenie na twarde narkotyki, takie jak kokaina i heroina. Obydwa te motywy – homoseksualizm i narkotyki - są w książce również obecne, co czyni tytuł jeszcze bardziej nieoczywistym.

„Królowa śniegu” to dość krótka lektura (niespełna 300 stron), jednak skłaniająca do długich przemyśleń. Choć bohaterów jest tu niewielu, ich skomplikowane relacje i indywidualne wybory dają pretekst do rozległej analizy i interpretacji. Podobnie jak w „Godzinach”, większa część książki dzieje się w głowach jej bohaterów, śmiało można nazwać ją więc powieścią psychologiczną. Zaczyna się od tego, że Barrett Meeks, porzucony właśnie przez kochanka, dostrzega na niebie mgliste światło. Choć nie jest wierzący, nie może o nim zapomnieć, przeczuwając, że może to być znak od Boga. Powoli zaczyna zwracać się ku religii. Bo być może światło miało być znakiem, że uda się uratować jego chorą na raka szwagierkę, Beth. A może wręcz odwrotnie – światło oznacza, że kres życia Beth jest niechybnie blisko? A może to on sam ma coś z głową i żadnego światła nie widział? Sama Beth walczy z chorobą całymi dniami śpiąc i złoszcząc się. Gdy okaże się, że nowotwór nagle zniknął, dla Beth zacznie się okres jeszcze trudniejszy – życie w ciągłym poczuciu wdzięczności i niewystarczalności. Z kolei Tyler, mąż Beth i starszy brat Barretta, gdy go poznajemy, próbuje napisać piosenkę dla swojej ciężko chorej przyszłej żony. W obliczu niemocy twórczej, sięga po narkotyki. Z czasem gorzko przyzna, że być może napisanie tej ślubnej piosenki było dla niego ważniejsze niż sama Beth. Cała trójka, żyjąca pod jednym dachem, niczym żona i dwóch mężów (sami się tak określają) niezadowolona ze swojej egzystencji, czeka na cud, na coś co odmieni ich życie. Jednocześnie nie potrafią oni ze sobą rozmawiać, skrywają przed sobą tajemnice – żyją obok siebie, ale są od siebie niezwykle daleko. Braterska miłość podszyta jest niewypowiedzianymi żalami, a związek Tylera i Beth zdominowany przez jej chorobę. W sieci nieoczywistych relacji znajdą się z nimi jeszcze Liz – właścicielka butiku, w którym pracują Beth i Barrett, jej dużo młodszy kochanek Andrew i Sam, kolejny chłopak Barretta.

„Królowa śniegu” przepełniona jest ludzkimi słabościami, pragnieniami, nadziejami i lękami. Cunnigham pisze o ludziach zwykłych i sytuacjach nam znajomych. Są tu sceny pozornie nic nie wnoszące, jak rozmowa o dżinsach między Beth a Barrettem, czy scena z panną młodą kupującą naszyjnik w sklepie, w którym pracuje Barrett, a jednak odnosi się wrażenie, że wszystko ma tu znaczenie, jest tu po coś i wpisuje się w zamysł autora. Niepozorne fragmenty skłaniają do refleksji nad ich istotą. Morał – jeśli zakładamy, że „Królowa śniegu” to baśń, a te mają go zawsze – jest niejasny, raczej mglisty jak światło, które zobaczył Barrett, a jednak jest to książka, od której bije swego rodzaju mądrość. To niezwykła lektura, wymagająca skupienia, taka przy której trzeba się na chwilę zatrzymać, by poradzić sobie z nagromadzonymi w niej emocjami. Książka, która udowadnia, że Michael Cunningam jest obecnie jednym z największych amerykańskich powieściopisarzy.

Malwina Sławińska