Gdy ktoś chce uciec od nękających go demonów przeszłości, zazwyczaj wybiera spokojny zakątek, oddalony od cywilizacji. Nie inaczej stało się w przypadku rodziny Smutów. Oni też uciekli z wielkiego miasta na wieś, aby znaleźć ciszę i odpocząć od miejskiego zgiełku. Odziedziczyli po dziadkach chatę położoną w Starogórach, we wsi Wisioły. Każde z nich ma swoje plany i marzenia, które zamierza zrealizować w nowym miejscu: Tymek chce się wyleczyć z alkoholizmu, Magda - otworzyć gabinet dentystyczny, a oboje pragną, by ich syn Czarek zaczął wreszcie mówić.

Początkowo wydaje się, że Smutowie znaleźli swoje miejsce na ziemi, lecz już wkrótce wioska odsłoni swoje zupełnie odmienne, mroczne oblicze. Mieszkańcy wydadzą się jacyś dziwni, skrywający tajemnice, które nie powinny ujrzeć światła dziennego. Zaczną dziać się niepokojące i niedające wytłumaczyć się racjonalnie rzeczy. W spokojne życie wkradnie się groza i strach. I nie wiadomo, czy fatum wisi nad wsią, czy może nad przybyszami z miasta, bo przecież słowo smuta oznacza zamęt a Wisioły… sami się domyślicie.

„Pan na Wisiołach” to pierwsza część cyklu „Mroczne siedlisko”. Choć wiele w niej motywów typowych dla klasycznej powieści grozy, autor włączył wątki obyczajowe czy kryminalne, potęgując atmosferę grozy i tajemniczości. Akcja dzieje się w swojskich, rodzimych realiach, co poczytuję in plus. Fabuła nawiązuje do ludowych wierzeń i zabobonów, tworząc swoisty folklor. Dużym atutem powieści są bohaterowie (zarówno pierwszo- jak i drugoplanowi) - wyraziści, intrygujący i mający niejedno na sumieniu. Jedną z ciekawszych postaci jest z pewnością Czarek, syn Smutów, który posiadł dar odkryty przypadkiem przez wioskowego baczę (znachora) Krużgana. Ciekawi, co ukrywa Stefa, właścicielka gospody. Tajemniczy jest Cygan Gajgaro, może to przybysz z pogranicza świata rzeczywistego i astralnego? Niektórzy bohaterowie posługują się stylizowanym językiem, co jeszcze przydaje im autentyzmu.

Autor umiejętnie podsyca ciekawość i napięcie, raczej stawia pytania i zadaje zagadki, niż daje jasne, jednoznaczne odpowiedzi. Plącze tropy, każąc się wielu rzeczy domyślać, a i tak czytelnik nie ma pewności, że utrafił w sedno. Trzeba przyznać, że Piotr Kulpa ma bujną wyobraźnię, pozwalającą mu tworzyć niebanalnych bohaterów zaludniających na pozór swojskie otoczenie. A czasami nie można oprzeć się wrażeniu, że rzeczywistość przeplata się z magią i snem, i trudno dociec, co wydarzyło się naprawdę, a co było tylko zwidem.

W pierwszym tomie serii Kulpa zaznajamia czytelnika z bohaterami i wprowadza go w ich świat, przez co pojawia się dużo pobocznych wątków: rozmyślania trzeźwiejącego alkoholika, niepokoje Magdy czy celne uwagi dotyczące życia w ogóle. O ile ciekawie poprowadzone pomagają zrozumieć postaci, o tyle czasami ich nadmiar wstrzymuje akcję i powoduje spadek napięcia. Nie jest to wada utrudniająca skupienie się na fabule, bo jak wcześniej wspomniałam – autor nie trzyma się sztywno reguł powieści grozy. A ten zabieg akurat wyszedł książce na dobre. Dam jeszcze plus za niepokojącą, złowróżbną okładkę, na której na pierwszy rzut oka widnieje w miarę normalna rodzina, a mnie skojarzyła się z teledyskiem zespołu Soundgarden do utworu „Black Hole Sun”.

„Mroczne siedlisko” wciąga i to tak, że szkoda przerywać czytanie. A kiedy zbliżamy się ku końcowi i już, już wydaje się, że Czaruś w końcu przemówi, autor bezlitośnie przerywa powieść. Z niecierpliwością wyczekuję więc kolejnej części i mam nadzieję, że będzie jeszcze lepsza, bardziej mroczna i pochłonie czytelnika bez reszty. 

Magdalena Świtała