Coś, co miało przynieść dobro, staje się przyczyną wielkiego zła.

Uniwersalny moralitet najwyższej próby, który nigdy się nie zdezaktualizuje. Rzecz na miarę greckiej tragedii.

Gdyby Steinbeck napisał tylko „Perłę” już by przeszedł do historii literatury.

Coś, co miało przynieść dobro, staje się przyczyną wielkiego zła.

Uniwersalny moralitet najwyższej próby, który nigdy się nie zdezaktualizuje. Rzecz na miarę greckiej tragedii.

Gdyby Steinbeck napisał tylko „Perłę” już by przeszedł do historii literatury.

Da się opowiedzieć o "Perle" tak, żeby brzmiała ciekawie: można na przykład przyjąć, że jest to opowieść o tym, jak kapitalistyczne społeczeństwo programuje w biedocie niezdolność do bogacenia się. Kino nie dość, że musi odpierać zakusy rozmaitych chciwców, którzy usiłują uszczknąć dla siebie nieco zysku z tytułowej perły, to jeszcze musi walczyć z własnym zakodowanym lękiem, który mówi mu, że dla człowieka biednego fortuna to tylko ciężar, który łatwo stracić. Można tak na to patrzeć, ale niestety, spod prościutkiej fabułki przebija smrodek dydaktyczny, który zabija resztkę przyjemności z lektury. "Perła" jest do bólu prosta i linearna, a najoczywistsza nasuwająca się interpretacja (rodzina daje szczęście, bogactwo demoralizuje) budzi mój najszczerszy niesmak. Oto przesłanie, jakiego potrzebuje amerykańskie społeczeństwo: biedni niech się cieszą swoją biedą, a wszyscy Gatesi, Zuckerbergowie i Bezosi tego świata niechaj boleją nad swymi absurdalnymi fortunami, które szczęścia nie dają! To historia stworzona, by być lekturą szkolną: ze względu na niewielką objętość, oczywisty symbolizm i nasuwający skojarzenia z biblijnymi przypowieściami dydaktyzm moralny. Z moich dotychczasowych spotkań ze Steinbeckiem to jest jak dotąd największym rozczarowaniem.

Da się opowiedzieć o "Perle" tak, żeby brzmiała ciekawie: można na przykład przyjąć, że jest to opowieść o tym, jak kapitalistyczne społeczeństwo programuje w biedocie niezdolność do bogacenia się. Kino nie dość, że musi odpierać zakusy rozmaitych chciwców, którzy usiłują uszczknąć dla siebie nieco zysku z tytułowej perły, to jeszcze musi walczyć z własnym zakodowanym...

Mania czytania przez kilka ostatnich tygodni osiąga zatrważający pułap. Oszalałem! Czytam jedną pozycję za drugą. Kończę jedną, napoczynam drugą. Wypożyczone teksty kultury zaraz mi się skończą. Nie mogę się powstrzymać: czy to już nałóg? Dlaczego o tym wspominam, ponieważ ,,Perła'' jest swoistym uzależnieniem od piękna, każdy chce ją posiąść, mieć przy sobie, choćby ciążyła nad nią klątwa i demoniczne siły z morskich otchłani. Nie znam się na twórczości Steinbecka, choć to klasyk literatury zza Oceanu, bodaj omawiany na uczelniach wyższych. Kiedyś widziałem ,,Grona Gniewu'' z 1940 r. w wersji filmowej - skądinąd całkiem niezły film o kryzysie w Stanach w latach 20. - wielkiej depresji, gdzie ekonomia zamarła, a jedynym ratunkiem była rodzina, która pozwalała zapomnieć o kryzysie.

Niestety po tej nowelce jestem skłonny zaryzykować, że Steinbeck nie trafi do kanionu twórców pożądanych - inna wrażliwość artystyczna nie pozwoli mi na zmianę preferencji czytelniczych. Doceniam, że nowelka mówi o odwiecznych dylematach, co skłania ludzi do chciwości i pożądania czegoś, co prowadzi do upadku rodzin, klanów, a czasem całych państw. Bez dwóch zdań: pozycja ponadczasowa i już po tej skromnej nowelce wiem, że autor jest słusznie mianowany klasykiem. Natomiast widzę, że twórca będzie blisko przyziemnych problemów, a szczerze mówiąc - wolę, kiedy realizm przeistacza się w nutkę zapomnienia. Zapomnienia od błahych grzechów ludzkości, ponieważ to, co mnie nie dotyczy, jest paradoksalnie, nieistotne dla mojego ludzkiego wymiaru. Mimo to, doceniam - ,,Perła'' się nie zestarzała i dalej kusi swoim blaskiem ku zagładzie.

Mania czytania przez kilka ostatnich tygodni osiąga zatrważający pułap. Oszalałem! Czytam jedną pozycję za drugą. Kończę jedną, napoczynam drugą. Wypożyczone teksty kultury zaraz mi się skończą. Nie mogę się powstrzymać: czy to już nałóg? Dlaczego o tym wspominam, ponieważ ,,Perła'' jest swoistym uzależnieniem od piękna, każdy chce ją posiąść, mieć przy sobie, choćby...

Nie jest, w moim przekonaniu, tak wspaniała, jak "Myszy i ludzie", ale to dobra, pouczająca opowieść. Polecam zwłaszcza tym, którzy lubią prozę Steinbecka, choć ci, którzy jej nie znają, też z pewnością nie będą zawiedzeni.

Nie jest, w moim przekonaniu, tak wspaniała, jak "Myszy i ludzie", ale to dobra, pouczająca opowieść. Polecam zwłaszcza tym, którzy lubią prozę Steinbecka, choć ci, którzy jej nie znają, też z pewnością nie będą zawiedzeni.

Ta książka to prawdziwa perła. To arcydzieło, przynajmniej w moim przekonaniu.

Po ponad dwudziestu latach powróciłem do tej ksiazki. Jakiś czas temu podczas krótkiej wymiany opinii z kimś kto jest fanem Steinbecka popadłem w refleksję dotycząca jego twórczości. Uświadomiłem sobie że mając 17 lat czytałem Perlę. Od tej noweli zaczynalem odkrywanie twórczości Steinbecka, którego uważam za wybitnego pisarza amerykańskiego. W momencie kiedy czytałem Perłę mając 17 lat wchodziłem w nowy etap życia. Wtedy jeszcze tego nie wiedzialem, ale teraz patrząc wstecz po 21 latach mogę stwierdzić, ze dlatego ze w krytycznym momencie mojego życia natrafiłem na ta książkę, miała ona na mnie duży wpływ i może nawet w jakimś tam sposób wplynela na ksztalt mojego wewnętrznego kompasu . Perla wbiła się gdzieś w moja podświadomości i siedzi tam do dzisiaj, w jakimś tam stopniu wpływając na moja świadomość, bez tego abym miał na to jakiś świadomy wpływ.

Może ważnym aspektem całej tej sytuacji jest fakt, że kiedy czytałem Perłę po raz pierwszy, czytałem wersję w języku angielskim, a ponieważ wtedy jeszcze intensywnie uczyłem się tego języka czytałem słowo po słowie, czasem czytając niektóre zdania wielokrotnie, tak aby w ogóle zrozumieć o co chodzi. Na jednej stronie znajdowalem kilka lub nawet kilkanaście zwrotów których nie rozumialem. Dużo podkreślałem pojedyncze słowa, cale zwroty lub zdania. Pracowalem ze slownikiem, robilem notatki, spisywalem nowe słówka. W pewien intymny sposób zbliżyłem się do tej książki, chociażby ze względu na to, ze praktycznie słowo po słowie brnąłem przez nią.

Teraz słuchając ponownie w formie audiobooka tą książkę, często powracajac do niektórych fragmentow, uświadomiłem sobie jak wielkim mistrzem jest Steinbeck. Całość napisana jest dość prostym językiem. Każde słowo wydaje się być bardzo starannie z mistrzowska precyzją dobrane.


***

Kino, Juana, Coyotito to główne postacie. Żyją w biedzie, w lepiance, gdzieś w Meksyku na wybrzeżu oceanu. Akcja toczy się czterysta lat po tym jak Hiszpanie podbili tereny Meksyku, stworzyli nowy porządek społeczny, podporządkowując sobie ludność miejscową, przejmując władzę absolutną, spychając na margines społeczny rdzenną ludność. Nawiasem mówiąc, ciekawe jest to jak długofalowe są konsekwencje kolonizacji ameryki łacińskiej przez Hiszpanów na życie spoleczno-gospodarcze.

Kino i Juana żyją ze sobą bez ślubu bo ich na to nie stać, chociaż zostali ochrzczeni i oficjalnie przynależą do kościoła katolickiego. Mają małego synka Coyotito. Pewnego dnia Coyotito zostaje ukąszony przez skorpiona. Potrzebuje lekarza. Ten jednak ze względów uprzedzenia rasowego odmawia pomocy.

Kino trudni się rybołóstwem i połowem małż morskich. Krótko po ukąszeniu Coyotito przez skorpiona udaje mu się złowić małżę z wielką perłą. Oczywiście pojawia się euforia w domu gdyż perła oznacza na pierwszy rzut oka zdobycie wielkich pieniędzy które umożliwią wyleczenie chorego Coyotito, zagwarantują mu w późniejszym życiu wykształcenie i wyrwanie się z biedy.

Ale czy tak się stanie? Czy perła rozwiąże problemy Juany, Kino i wyleczy Coyotito i zapewni mu wspaniałą przyszłość?

Nie chcę pisać streszczenia. Nie będę zdradzał reszty treści.


Książka opisuje pewne schematy które maja miejsce kiedy społeczeństwo cechują wielkie podzialy, na tych uprzywilejowanych i na tych którzy sa pozbawieni przywilejów. Te podziały jeśli są głębokie powodują wielkie tragedie indywidualnych ludzi i rodzin. Steinbeck w odważny sposób demaskuje czym jest niesprawiedliwość społeczna i jakie ona ma konsekwencje na los jednostki. Oprócz schematów społecznych książka w jaskrawy sposób opisuje ciemne strony natury ludzkiej, cechy negatywne jak rasizm, uprzedzenie, zazdrość, zawiść, chciwość , które w ekstremalnych sytuacjach stają sie motywem dla wyrządzania krzywdy lub wręcz mordowania innych ludzi.

Steinbeck w ciekawy sposób ksztaltuje narracje Perly. W zasadzie tylko maluje obraz, opisane postacie sa malowane, opisywane, nie w wchodzimy w głąb psychiki glownych bohaterów. Tylko jest nam dane obserwować zachowanie.

Dokonując refleksji nad Perłą nasuwa się pytanie, czy człowiek, mimo silnych mechanizmów społecznych, presji społecznej może mimo wszystko kontrolować swój los, chociażby w malym stopniu? Steinbeck daje wskazówkę. Tak, można mimo niekorzystnych okoliczności mieć wplyw na swój los. Trzeba tyko wiedzieć jak się zachować, trzeba wiedzieć jaką decyzje należy podjąć. Nasi bohaterowie w koncu podejmują sluszną decyzje, ale pewnych rzeczy już się w tym momencie nie da odwrócić. Prawdziwym bohaterm wydaje się być według mnie Juana. Wie jak się zachować, jednak niestety pada ofiara przemocy fizycznej ze strony Kino i jest zmuszona mu ulec.

Jest wiele książek opisujących tragedie ludzkie. Tragedia opisana w tej książce jest wielka, ofiarą całej sprawy staje się ktoś kto w tej sytuacji był najbardziej niewinny.

Ta książka to prawdziwa perła. To arcydzieło, przynajmniej w moim przekonaniu.

Po ponad dwudziestu latach powróciłem do tej ksiazki. Jakiś czas temu podczas krótkiej wymiany opinii z kimś kto jest fanem Steinbecka popadłem w refleksję dotycząca jego twórczości. Uświadomiłem sobie że mając 17 lat czytałem Perlę. Od tej noweli zaczynalem odkrywanie twórczości Steinbecka,...