Druga książka z serii „Opowiem ci, mamo” (pierwsza traktowała o mrówkach) przybliża nam perypetie pewnej rodziny pająków, a zwłaszcza jednego z jej przedstawicieli – Kleofasa udającego się w podróż. Pająki nie są zbyt częstymi bohaterami bajek (książek dla dzieci, ale i filmów rysunkowych), a jeśli już, to zazwyczaj przypisano im role czarnych charakterów – vide Tekla z „Pszczółki Mai” itp. Wyjątek stanowi hybryda ludzko-pajęcza, czyli postać Spidermana, ale to bohater komiksów i filmów do skierowanych do zupełnie innej grupy wiekowej. Z innych pozytywnych pajęczych bohaterów przychodzi mi na myśl tylko Charlotta (z „Pajęczyny Charlotty”) i Pająk Chwat Wszystkich Brat (postać wodnego pająka topika z węgierskiego serialu animowanego, emitowanego w polskiej „Wieczorynce” pod koniec lat 80. ubiegłego wieku).

Pająki, istniejące od 400 mln lat, będące pionierami życia na lądzie, od wieków miały wiele symbolicznych odniesień: do pomyślności i szczęścia (zobaczone rano, obecne w domu), po nieszczęście (widziane wieczorem), w Biblii oznaczały daremny trud i próżną nadzieję. Bywają także symbolem pracy, zapobiegliwości, gospodarności oraz zręczności. Pająki wzbudzają u większości osób odrazę, w skrajnych przypadkach zaś fobię (arachnofobię). Niewielka grupa ludzi traktuje je z uwielbieniem i adoracją – są to głównie badacze, pasjonaci – hodowcy i naukowcy, miłośnicy szczękoczułkowców. Tak, właśnie szczękoczułkowców, bo do takiego podtypu (według systematyki organizmów żywych) należą pająki (rząd) czy szerzej pajęczaki (gromada), często błędnie w potocznym myśleniu uznawane za owady (aczkolwiek zarówno gromada owadów, jak i gromada pajęczaków należą do jednego typu stawonogów). Wstręt budzą zwłaszcza owłosienie tych zwierząt (u większych gatunków), ich ruchliwość oraz przekonanie, że są one jadowite. Okazuje się jednak, że wśród ponad 40 tysięcy (tak, tak!) opisanych gatunków pająków, z których prawie wszystkie posiadają jad, tylko 3% może tymże jadem zaszkodzić człowiekowi. Nie przypuszczam jednak, by ta informacja zniwelowała odruchy wstrętu u większości osobników ludzkich ani zainicjowała wielką akcję sympatii dla tych, skądinąd bardzo pożytecznych zwierząt.

Książka „Opowiem ci, mamo, co robią pająki” w krótkim, wierszowanym tekście oraz przebogatych w szczegóły ilustracjach, zawiera wielki ładunek sympatii i pozytywnych emocji w odniesieniu nie tylko do pająków, ale i innych, mało lubianych przez ludzi, stworzeń, m.in. karaluchów, komarów itp. Istoty te mają imiona, cechy szczególne, upodobania, talenty i wiele innych rzeczy, które pozwala je poznać, zaakceptować i polubić. Tom zawiera historię pewnej podróży, ale w tle toczy się mnóstwo różnych innych wątków, które mogą być równie ciekawe dla małego (i nie tylko) czytelnika. Ogromną zaletą książki, jak innych o podobnej formule (mało lub brak tekstu, dużo postaci i wątków, bogactwo szczegółów – kojarzą się z tomami z serii o ulicy Czereśniowej czy o Mamoko) jest jej wielowątkowość, która sprawia, że mimo wielokrotnego czytania (czy oglądania) lektura nie nudzi, ale i pozwala za każdym razem śledzić inny motyw czy postać. Natomiast tę serię wyróżnia to, iż na każdej stronie czeka na nas pod koniec tekstu jakieś pytanie, a co kilka stron trafiamy na kartę tylko z zagadką czy zadaniem.

Wolumin, oprócz pełnych humoru tekstów Marcina Brykczyńskiego, zawiera zabawne ilustracje Daniela de Latoura, które spodobają się najmłodszym i zainteresują także starszych czytelników dzięki elementom kolażowym, nawiązującym do przedmiotów i życia codziennego w czasach PRL. Oprócz zabawy i ćwiczenia spostrzegawczości książka być może sprowokuje bardziej dociekliwych do poszukania informacji na temat przedstawionych tu gatunków zwierząt i ich zwyczajów, a także pomoże w prawidłowym nazewnictwie – większość przedstawionych tu stworzeń zwykliśmy nazywać robakami, choć zgodnie z taksonomią biologiczną należą one raczej do owadów i pajęczaków. Książka może również służyć jako pomoc w terapii fobii, nie tylko u dzieci, ale także u ich rodziców. Nie wspominając o tym, że przynosi małym tropicielom ciekawostek wiele frajdy.

Jowita Marzec