Antyczna Europa i Scytia w "Dziejach" Herodota

Jeśli Scytowie mieliby być naszymi mniej lub bardziej odległymi przodkami, jak utrzymują niektórzy, to warto przy czytaniu "Dziejów" Herodota zwrócić uwagę również na fragmenty, które właśnie do nich się odnoszą.

W księdze tej znaleźć można informacje na temat najdalszych krańców Europy. Jednak widać, że wyobrażenia Greków i samego Autora o tych terenach były raczej "mgliste", żeby nie powiedzieć wręcz baśniowe. Oto co pisze na ten temat (Ks. III 115-116):

"O krańcach zaś Europy na zachód nie umiem nic pewnego powiedzieć. Ani bowiem osobiście nie przypuszczam, żeby barbarzyńcy nazywali Eridanem jakąś rzekę, uchodzącą do morza północnego, skąd, jak niesie wieść, bursztyn pochodzi, ani też nie wiem o istnieniu wysp Kassytered, skąd do nas cyna przybywa. Naprzód bowiem sama już nazwa Eridanos dowodzi, że jest nie barbarzyńska, lecz helleńska, stworzona przez jakiegoś poetę; po wtóre choć usilnie się o to starałem, nie mogę dowiedzieć się od żadnego naocznego świadka, czy poza Europą na północ istnieje morze. W każdym razie z krańca ziemi przybywa do nas cyna i bursztyn.

Jest znaną rzeczą, że w północnej części Europy znajduje się bezspornie najwięcej złota. Ale jak się je uzyskuje, tego także nie potrafię dokładnie podać; opowiadają, że jednoocy ludzie, Arimaspowie, podkradają je gryfom. Nie mogę nawet w to uwierzyć, że istnieją ludzie o jednym oku, którzy poza tym mają podobny do innych wygląd. A zatem krańce świata, które resztę ziemi otaczają i w sobie zamykają, widocznie same tylko są w posiadaniu tych rzeczy, które my uważamy za najpiękniejsze i najrzadsze".*

Warto tutaj też wyjaśnić znaczenie i pochodzenie słowa "barbarzyńca", które jak się zdaje Grecy, jak wiele innych nazw, przejęli od Egipcjan. Herodot mówi o tym tak (Ks. II, 158):

"Barbarzyńcami zaś nazywają Egipcjanie tych wszystkich, którzy nie mówią tym samym co oni językiem".*

Wynika z tego, że określenie to, przynajmniej na początku, nie nosiło żadnej negatywnej konotacji.

Interesująca jest też genealogia Scytów, jaką podaje Herodot (Ks. IV, 5):

" Jak powiadają Scytowie, lud ich jest najmłodszy ze wszystkich ludów i tak miał powstać. Pierwszy człowiek w tym kraju, wówczas pustynnym, nazywał się Targitaos. Rodzicami tego Targitaosa byli, jak opowiadają - w co ja wprawdzie nie wierzę, ale tak mówią - Zeus i córka rzeki Borystenes. Takie więc było pochodzenie Targitaosa. A miał on trzech synów: Lipoksaisa, Apoksaisa i najmłodszego Kalaksaisa. Za ich panowania spadły z nieba złote sprzęty do kraju Scytów: pług, jarzmo, topór i czara".*

Dalej Herodot opowiada, który z nich i dlaczego objął we władanie całe królestwo. Wyjaśnia też, że tak naprawdę nazwy "Scytowie" i "Skoloci" to wymiennie używane nazwy na to samo plemię (Ks. IV, 6):

"Otóż od Lipoksaisa mają pochodzić ci Scytowie, którzy zwą się plemieniem Auchatów, od średniego brata, Arpoksaisa, ci, którzy są Katiarami i Traspiami, a od najmłodszego z nich - ród królewski, zwany Paralatami. Wszyscy zaś noszą wspólną nazwę Skolotów od imienia króla; Scytami nazwali ich Hellenowie. Takie pochodzenie przypisują sobie Scytowie".*

W Księdze IV (7-10) zamieszczona jest również opowieść o związkach genealogicznych Scytów z Heraklesem (od Skytesa, syna Heraklesa mieli pochodzić wszyscy późniejsi (po przybyciu Heraklesa) królowie Scytów).

Zachęcam do tej fascynującej lektury.

Moja recenzja pozostałej treści "Dziejów" Herodota - przy innym wydaniu tej książki.

* Źródła cytatów: Herodot - "Dzieje", Biblioteka Narodowa, Wrocław 2005

Antyczna Europa i Scytia w "Dziejach" Herodota

Jeśli Scytowie mieliby być naszymi mniej lub bardziej odległymi przodkami, jak utrzymują niektórzy, to warto przy czytaniu "Dziejów" Herodota zwrócić uwagę również na fragmenty, które właśnie do nich się odnoszą.

W księdze tej znaleźć można informacje na temat najdalszych krańców Europy. Jednak widać, że wyobrażenia Greków i...