Za zasłoną dziejów

Dzieje historii widziane oczyma kamerdynera. O segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych napisano nie jedną pozycję. Oczywiście lata tych haniebnych czynów opowiadane były z różnych perspektyw. Jednakże tak niezwykłej strony opowieści czytelnik na pewno nie doświadczył. Otóż patrzymy z punktu widzenia czarnoskórego kamerdynera, który służył ośmiu prezydentom. Jak to w świecie kina bywa, interesujące, wzruszające, nie pozostawiające nikogo obojętnym historie stają się kanwą wielu filmów. Nie inaczej jest w przypadku kamerdynera Eugena Allena, którego historia posłużyła do nakręcenia filmu z doborową obsadą pod tytułem „Kamerdyner”.

O czym w skrócie jest niniejsza książka? Dziennikarz „Washington Post”, szukając pereł przed wyborami w 2008 roku, znajduje diament. Opublikowana na pierwszej stronie gazety historia segregacji rasowej opowiedziana przez leciwego Eugene’a Allena, który ponad trzy dekady służył ośmiu prezydentom, porusza sumienie Ameryki.

Cóż, drodzy współczytelnicy, jeśli oczekujecie rzetelnej biografii, tak niezwykłej postaci jaką był tenże kamerdyner, to niestety srogo się zawiedziecie. Książkę „Kamerdyner” trudno nazwać typową biografią, raczej mamy tutaj do czynienia z połączeniem elementów biografii, ogólnej historii segregacji rasowej oraz drogi do realizacji filmu. Szkoda, gdyż postać kamerdynera jest sama w sobie niezwykła i jedynie jego historia w zupełności wystarczy by poruszyć czytelników. Zasadniczo książka składa się z trzech części, a raczej dwóch, gdyż ostatnia jest jedynie dodatkiem.

Pierwsza część książki w pewnym stopniu może być nazywana biografią, ale też raczej nietypową. Czytelnik początkowo zestawiony zostaje z dziennikarzem i twórcą książki, Wilem Haygoodem. Autor skupia się bardziej na swych inspiracjach do napisania tejże książki oraz drodze jaką przebył, aby spotkać żywego świadka historii. Dopiero potem podczas spotkania z Allenem, czytelnik zaznajamia się z historią tejże niezwykłej postaci. Wydawać by się mogło, że otrzymamy solidną biografię człowieka na tle walki o zniesienie segregacji rasowej. Niestety drodzy współczytelnicy czeka nas jedynie ogólnikowa, podstawowa historia niezwykłej postaci. Owszem otrzymamy parę „smaczków”, ale nie rekompensują one zmarnowanego potencjału świetnej historii. Wydawać by się mogło, że Eugene Allen, kamerdyner ośmiu prezydentów, widział i słyszał nie jedno. Owszem przez całą swą posługę zachował dyskrecję, lecz już będąc leciwą postacią, zdradził niektóre „smaczki” historii. Wiadomym jest, że przeciętny czytelnik będzie „łakomy” niezwykłych faktów z historii prezydentur w Białym Domu. Rzeczą nader dziwną jest, że autor podaje tylko kilka z nich, skoro otrzymał całą gamę anegdot od samego źródła, czyli Eugene’a Allena. Czemu autor nie zaspakaja ciekawości czytelników?

W tle niniejszej historii cały czas przemyka kwestia segregacji rasowej. Aby móc zrozumieć stosunek kamerdynera do tych kwestii, czytelnik powinien otrzymać nieźle skrojone tło historyczne. Niestety muszę napisać, że znów potencjalnego czytelnika czeka kolejny zawód. Otóż otrzyma on parę dat, miejsc, trochę faktów i ogólnych nastrojów. Jednakże wszystko napisane jest w sposób jakby czytelnik orientował się w kwestii walki o zniesienie segregacji rasowej. Nie każdy czytelnik, a zwłaszcza europejski zaznajomiony jest dokładnie z historią Stanów Zjednoczonych drugiej połowy XX wieku. Mały przykład: „po wydarzeniach w Selmie, narastał niepokój”. Co to były za wydarzenia, kogo dotyczyły, co spowodowały, kiedy miały miejsce? Na tak podstawowe pytania czytelnik nie otrzyma odpowiedzi. Albo autor dokładniej powinien opracować książkę, albo powinno być więcej przypisów od tłumaczy.

Część druga książki dotyczy drogi do realizacji filmu. Cóż można napisać, oprócz swoistego „peanu” na cześć filmu nie wnosi ona zbytnio niczego istotnego, no może prawie. Kwestie dotyczące szukania obsady, realizacji scenariusza, kwestie techniczne oraz sposoby pozyskiwania funduszy raczej są mało interesującą tematyką dla czytelników. Dopiero ostatnie fragmenty dotyczące roli czarnoskórych w kinematografii dają dużo do myślenia. Zwłaszcza kwestia dotycząca Oscarów na przełomie lat, co tu dużo kryć jest przerażająca. Jak wspomniałem na koniec czeka czytelnika dodatek w postaci pięciu prezydentów, a raczej wydarzeń oraz ich stosunku do segregacji rasowej. Odnośnie prezydentów. Przez całą powieść przewija się zachwyt nad wyborem Baracka Obamy. Nie kwestionuję epokowości tego wydarzenia, samo w sobie nadało nowy nurt historii, jednakże autor zbyt długo oraz zbytnio rozwodzi się nad tym wydarzeniem, w pewien sposób ograniczając historię głównego bohatera powieści.

Jednakże po tak oszczędnej „pseudobiografii” kreuje się nam niezwykła postać. Osoba, która mimo, że nie odegrała decydującej roli w kluczowych wydarzeniach, to była świadkiem przez duże Ś. Ileż to osób stało za kulisami historii odgrywając wydawać by się mogło nic znaczące role. W postawie Allena duże wrażenie odgrywa skrupulatność, wierność służbie (ani jednego opuszczonego dnia pracy), a przede wszystkim stałość, dekady się zmieniały, prezydenci się zmieniali, a on pozostawał niezmienny. Właśnie ta jego wierna służba wpłynęła na „powolny marsz naprzód”.

Króciutko, taki mały plusik należy się za umieszczenie zdjęć zarówno dotyczących przeszłych wydarzeń jak i planu filmowego. Dobrze, że chociaż fotografie, próbują oddać duszę książki.

Podsumowując, książka o bardzo niezwykłej postaci, lecz bardzo zmarnowanym potencjale. Autor nie udźwignął tematyki, zaserwował czytelnikom ogólnikowy misz-masz. Ocena samego bohatera wydarzeń na pewno wysoka, lecz sposób opowiedzenia jego historii pozostawia dużo do życzenia

Za zasłoną dziejów

Dzieje historii widziane oczyma kamerdynera. O segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych napisano nie jedną pozycję. Oczywiście lata tych haniebnych czynów opowiadane były z różnych perspektyw. Jednakże tak niezwykłej strony opowieści czytelnik na pewno nie doświadczył. Otóż patrzymy z punktu widzenia czarnoskórego kamerdynera, który służył ośmiu...