"Śródziemie istniało rzeczywiście. Badania historyczne pokazały, że rozciągając się od Starej Anglii do Skandynawii i w całej Europie Zachodniej, dwa tysiące lat temu pojawiła się w dużej mierze zapomniana cywilizacja, która zwiastowała fantastyczny świat Tolkiena. W swych listach Tolkien przyznawał, że jego koncepcja Śródziemia nie była własnym wynalazkiem, lecz stanowiła anglosaski termin określający magiczny świat zamieszkany przez ludzi w pierwszym tysiącleciu. I to na tej kulturze, którą tworzyło wiele barwnych europejskich plemion, dziś nazywanych zbiorczymi imionami Celtów, Anglosasów i Skandynawów opiera się Władca Pierścieni".

Zaczarowany, bogaty świat wyobraźni stworzony na kartach powieści Władca Pierścieni i pokrewnych opowiadań autorstwa Tolkiena znajduje swoje korzenie nie tylko w samej świadomości autora. Pasjonaci zgłębiania ich źródeł docierają do mitów, wierzeń i kultury plemion ludów germańskich i celtyckich. Pogląd na życie ówczesnych społeczeństw, przepełniony magiczną mocą, czarami i przepowiedniami budzi zainteresowanie swoją tajemniczością. Badania naukowców w dziedzinie antropologii, historii i archeologii pozwalają ukazać i zrozumieć klucz do zapomnianego świata, nazywanego przez wielu rzeczywistym Śródziemiem.

Brian Bates, autor przytoczonej książki o dość niefortunnym polskim tłumaczeniu tytułu: "Magia, mity i tajemnice średniowiecza" - pragnie przedstawić krajobraz świata rządzonego przez wyobraźnię i wiarę w potęgę ukrytych sił natury. Północno-zachodnia Europa w okresie pierwszego tysiąclecia zdominowana była przez ludy, mające bogate tradycje magiczne i duchowe. Opierając się na dokumentach i znaleziskach archeologicznych wyobrażających ich wierzenia oraz warunki życia możemy ukazać ten historyczny świat z bliskiej nam perspektywy. Tereny dzisiejszych Wysp Brytyjskich zamieszkiwało wiele plemion i ludów wzajemnie przenikających się kulturowo i wielokrotnie będących celem najazdów oraz wypraw łupieżczych pozostałych grup. Tutaj dotarli Rzymianie, rozbudowując swoje imperium na gruzach pierwotnych wierzeń, przynosząc ze sobą nową kulturę, religię i zwyczaje. Po ich wycofaniu, krwawe najazdy przeprowadzali Sasi, a w późniejszych wiekach także wikingowie, z którymi toczono wiele bitew. Skandynawscy najeźdźcy przynieśli ze sobą odrodzenie magicznych wierzeń Śródziemia, osiedlając się przenikali kulturowo plemiona anglosaskie.

"Bogowie i boginie żyli w jasnych przestrzeniach Świata Górnego wraz ze świetlistymi elfami. Daleko pod nim, w jaskiniach Świata Niższego, czaiły się duchy zmarłych; towarzyszyły im ciemne elfy i smok zwany Nidhogiem. A między obu tymi światami leżał zaczarowany kraj Śródziemia, do którego prowadził most utworzony z tęczy i zwany Bifrost (drżąca ścieżka). Była to magiczna dziedzina zamieszkiwana przez mężczyzn i kobiety i otoczona bezkresnym oceanem. W oceanie pływał wąż tak ogromny, że otaczał całe Śródziemie i wgryzał się w swój własny ogon. W górach graniczących z oceanem żyli olbrzymi."

W kilku rozdziałach autor próbuje zgłębić mitologię i wierzenia ludów historycznego Śródziemia, dokonując ich porównania z wyobrażeniami przedstawionymi w epickim dziele Tolkiena. Odnajdujemy korzenie wiary w budzące lęk smoki, ukazane w postaci Smauga w "Hobbicie"; piękne i sprytne leśne istoty, zwane elfami, olbrzymy, enty, krasnoludy - kowale, czarodzieje, prorocy, wargowie, potworne pająki oraz siły zamieszkujące naturalne środowisko. Wszystkie te stworzenia przywodzą nam na myśl podróż przez świat fantastyczny i całkowicie nierealny. Tym większe wzbudza wśród nas zdziwienie fakt, że wiara w te magiczne istoty rzeczywiście towarzyszyła naszym przodkom w ich codziennym życiu i obowiązkach, nieskażonych współczesną cywilizacją i miejską kulturą.

Książka ta warta jest polecenia wyłącznie prawdziwym pasjonatom świata stworzonego przez Tolkiena w swoich opowieściach, traktowanych mianem arcydzieł literatury fantastycznej. Tłumaczenie tytułu, z jakim spotykamy się w polskim wydaniu może wprowadzić w błąd wielu czytelników zainteresowanych wyłącznie tematyką stricte historyczną. Oryginalny tytuł brzmi: "The real Middle-Earth. Magic and mystery in the Dark Ages". Sam autor jest znanym brytyjskim psychologiem i antropologiem kultury, bazując na dokonaniach na polu odkryć archeologicznych i historycznych, pragnie wyodrębnić i porównać poszczególne elementy składające się na realne, historyczne wyobrażenie świata, zwanego przez badaczy "rzeczywistym Śródziemiem".

"Śródziemie istniało rzeczywiście. Badania historyczne pokazały, że rozciągając się od Starej Anglii do Skandynawii i w całej Europie Zachodniej, dwa tysiące lat temu pojawiła się w dużej mierze zapomniana cywilizacja, która zwiastowała fantastyczny świat Tolkiena. W swych listach Tolkien przyznawał, że jego koncepcja Śródziemia nie była własnym wynalazkiem, lecz stanowiła...

Niezła, poza tym całkiem ładnie wydana, ale mam wrażenie, że skierowana raczej do miłośników Tolkiena. Nie podobało mi się też, o ile dobrze pamiętam, że to właśnie stąd, kretyńskie tłumaczenie słowa "shapeshifter" - NIE, to nie jest "kształtozmienny", tylko "zmiennokształtny"! Niby o to samo chodzi, ale pierwsze słowo należy WYŁĄCZNIE do idiolektu tłumacza, drugie jest powszechnie znane w literaturze fantasy (i nie tylko). Takie rzeczy wypadałoby wiedzieć, będąc tłumaczem.

Niezła, poza tym całkiem ładnie wydana, ale mam wrażenie, że skierowana raczej do miłośników Tolkiena. Nie podobało mi się też, o ile dobrze pamiętam, że to właśnie stąd, kretyńskie tłumaczenie słowa "shapeshifter" - NIE, to nie jest "kształtozmienny", tylko "zmiennokształtny"! Niby o to samo chodzi, ale pierwsze słowo należy WYŁĄCZNIE do idiolektu tłumacza, drugie jest...