„Choćbym kroczył ciemną księżyca stroną, zła się nie ulęknę, najwyżej zwariuję ze strachu” Tak - żartobliwie rzecz ujmując - mogłoby brzmieć motto „Ciemnej strony księżyca” Grzegorza Gajka, swoistej powieści drogi - podróży w najczarniejszą otchłań kosmosu. Kosmosu dosłownie i w przenośni; bo cóż może być bardziej przerażającego od chaosu emocji, pierwotnych instynktów, obsesji i fobii drzemiących gdzieś głęboko na samym dnie ludzkiej jaźni.
Zasiadałem do lektury z pewną dozą nie tyle nieufności w możliwości autorskiego warsztatu, co obawy przed fabularną otoczką tej „space opery”, wtłoczoną w sztywne ramy gatunku.
Niespecjalnie przepadam tematycznie za twórczością pokrewną mistrzowi Lemowi, a na taką „Ciemna strona księżyca” się zapowiadała. Jednak to, co mogło okazać się kolejną literacką kalką na temat sensu istnienia, zgłębiania człowieczej psychiki, pewną „oklepaną” próbą psychoanalizy w otoczce s-f, okazało się czymś nadzwyczaj oryginalnym, choć bazującym na „udeptanym” już gruncie.

Powieść Gajka cechuje przede wszystkim potraktowana z prawdziwym pietyzmem dbałość o szczegóły. Niezwykle rzetelnie opracowana sfera merytoryczna tekstu, drobiazgowość przy tworzeniu rozbudowanych portretów psychologicznych bohaterów oraz zręcznie przemycona obszerna wiedza z zakresu szeroko pojętej mitologii, stanowi intelektualnie bogate tło dla rozgrywających się głównie w klaustrofobicznych, zamkniętych wnętrzach wydarzeń.
Wszechobecna domena kultu mocno zaawansowanej technologii, zostaje skonfrontowana z kwestią nieśmiertelności, istotą boskości, nieskończonością, potęgą zła, czyli pierwotnymi lękami, towarzyszącymi homo sapiens od zarania dziejów. Nastrój grozy powodowany poczuciem osaczenia (jak np.: w „Solaris” Lema) autor niezwykle zręcznie przeplata wizjami paranoicznego stanu umysłu, obrazami wyjętymi wprost z filmowej „Paszczy szaleństwa” Johna Carpentera, czy „Ukrytego wymiaru” Paula W.S. Andersona

Książkę Grzegorza Gajka można interpretować różnorako. Pierwsza część nosi zdecydowane znamiona klasycznej powieści, osadzonej w schemacie: „jednostka kontra reszta świata”. Kilku bohaterów ma do wykonania ściśle określone zadanie: namierzyć, znaleźć, rozwiązać zagadkę. Im dalej jednak od mateczki Ziemi, tym trudniej, straszniej i nie do końca realnie. W pewnym momencie historia przechodzi płynnie w opowieść o typowych cechach onirycznego horroru. Narastający lęk, choć bezosobowy, nieustannie towarzyszy głównym postaciom, siejąc zamęt w ich nadwyrężonych sytuacją umysłach. Mroczna psychodelia otaczająca miejsce akcji, najpierw wprowadza czytelnika w nastrój zbliżony do narkotycznego „bad-tripu”, by znienacka ustąpić miejsca zagrywkom rodem z psychologicznego thrillera. I kiedy wydaje się nam, że jesteśmy już tylko o włos od ujrzenia sedna sprawy, autor wrzuca nas – często brutalnie i nieoczekiwanie - w kolejny wir sennych majaków, ułud, przywidzeń, do tego stopnia, że zaczynamy się zastanawiać, czy pod naszym osobistym „deklem” wszystkie klepki nadal są na miejscu.
Śmiała, i jak mniemam, w pełni świadoma żonglerka konwencją gatunkową, czyni „Ciemną stronę księżyca” tym ciekawszą i zaskakującą, im bardziej zagłębiamy się w lekturę.

Czy Empireum – planeta zarazem mroczna i piękna, odległa i tajemnicza; cel kosmicznych pielgrzymek, uosobienie nieskończoności i remedium na wszelkie wątpliwości, okaże się jedynie przewrotnym mirażem, kpiną z boskiej nieskończoności, a może kluczem do zrozumienia wszechświata?
Czy wysłani z misją rozwiązania zagadki tajemniczych zaginięć: nie do końca wierzący Inkwizytor, żołnierz, naukowiec-obserwator i poeta znajdą odpowiedzi, których szukają?
Czy Strefa Ciszy, czająca się niczym głodny drapieżnik wokół boskiego centrum światła – Empireum - jest bezosobowym ucieleśnieniem zła, czy może wypadkową mroku ludzkiej psyche, bliźniaczym odbiciem mikrokosmosu człowieczej jaźni?

O tym wszystkim przeczytacie w powieści Grzegorza Gajka, książce przemyślanej, mocno filozoficznej, dalekiej od typowej dla „akcyjniaków” bezmózgiej sieczki. Dla mnie był to naprawdę smakowity kąsek intelektualnej strawy, doprawiony dreszczykiem grozy, przesycony nostalgią za „światem minionym”, naładowany nastrojowo zimnym, niemal paranoicznym klimatem.
„Ciemna strona Księżyca” to pozycja, do której niewątpliwie kiedyś wrócę.

Juliusz Wojciechowicz

„Choćbym kroczył ciemną księżyca stroną, zła się nie ulęknę, najwyżej zwariuję ze strachu” Tak - żartobliwie rzecz ujmując - mogłoby brzmieć motto „Ciemnej strony księżyca” Grzegorza Gajka, swoistej powieści drogi - podróży w najczarniejszą otchłań kosmosu. Kosmosu dosłownie i w przenośni; bo cóż może być bardziej przerażającego od chaosu emocji, pierwotnych instynktów,...