Pamiętam, że w czasach studenckich z uznaniem przyjmowałem twórczość Saroyana. Pragnąc ją sobie odświeżyć, postanowiłem zacząć od autobiograficznego „Własnego życia”, bo w międzyczasie moja tolerancja dla sentymentalizmu, z jakim pisarza mgliście kojarzyłem, podobnie zresztą jak dla wszystkiego innego, znacząco się skurczyła. Z satysfakcją donoszę jednak, że Saroyan nadal do mnie przemawia, czyli, innymi słowy, że nie zostałem jeszcze kompletnie nieczułym draniem. Ale też to konkretne dzieło, w oryginale noszące dalece żywszy tytuł – a więc Maria Skibniewska nie spoczęła na laurach po uczynieniu „Wyprawy” z „Bractwa Pierścienia” – wyraźnie brzydzi się optymizmem i ckliwością.
Styl jest nienaganny, ale myśli nie zawsze najgłębsze i mocno przy tym zgorzkniałe. Sporo w tym chaotycznym wykładzie pretensjonalności i patosu, a także efekciarskich sztuczek obliczonych na uwiedzenie czytelnika, z kokieterią i nieadekwatnie częstym zastosowaniem antynomii, nawet do opisu rzeczy najprostszych. Dalej jednak dobrze się to czyta. Należy też wziąć pod uwagę, iż z wiekiem ujawniła się u mnie tendencja do wybrzydzania, z którą toczę niezbyt zaangażowaną i całkowicie nieefektywną walkę.
Więcej tu egotyzmu niż w innych autobiografiach, z którymi miałem do czynienia, co prawdopodobnie oznacza, że ta jest od pozostałych bardziej szczera. A skoro jest szczera, to ma prawo być – jak sami ludzie – trochę niezborna.
Na wyjątkową uwagę zasługuje wynaleziona i z powodzeniem stosowana przez Saroyana nieortodoksyjna pisarska technika motywacyjna, po której szczegóły odsyłam do książki.
„Własne życie” to powieść niepokojąca, rozedrgana, pełna sprzeczności i mocno ponurego humoru. Naśladując styl Saroyana, można powiedzieć, że to dzieło dalece niedoskonałe i dlatego bardzo dobre. Idąc w tej imitacji krok dalej (i parafrazując zarazem niezidentyfikowanego w tej chwili filozofa - czekam na podpowiedzi),można by stwierdzić, iż autor usiłuje przekazać czytelnikowi prawdę o życiu, choć jest z góry skazany na porażkę, bo po pierwsze to, co sam posiadł, nie jest prawdą; po drugie, prawda jednego człowieka nie jest prawdą drugiego; po trzecie, próby tej dokonuje nieudolnie; po czwarte, jeden człowiek nie jest w stanie drugiemu nic przekazać, a tym bardziej sprawić, by ten ów przekaz zrozumiał.
Nie jestem w stanie ostatecznie rozstrzygnąć, czy ta powieść to żenujące wylewanie żali przez niedopieszczonego alkoholika i hazardzistę, czy podstępna kpina z odbiorcy, który tak właśnie by ją zechciał odczytać. To mnie oczywiście cieszy, bo na twórczość jednowymiarową szkoda mi czasu co najmniej tak, jak powinno być szkoda czasu jej autorom.

Pamiętam, że w czasach studenckich z uznaniem przyjmowałem twórczość Saroyana. Pragnąc ją sobie odświeżyć, postanowiłem zacząć od autobiograficznego „Własnego życia”, bo w międzyczasie moja tolerancja dla sentymentalizmu, z jakim pisarza mgliście kojarzyłem, podobnie zresztą jak dla wszystkiego innego, znacząco się skurczyła. Z satysfakcją donoszę jednak, że Saroyan nadal...