Jeden z pierwszych tomików, chyba "Poemat o czasie zastygłym", dedykował autor, Czesław Miłosz, właśnie Czechowiczowi z dopiskiem - "wielkiemu poecie".
Trzeba czytać "żal" i "o matce" i inne wiersze słowo po słowie, nie w pośpiechu. I ani o tragicznym końcu nie zapominać, ani o spełnionej katastrofie...

Jeden z pierwszych tomików, chyba "Poemat o czasie zastygłym", dedykował autor, Czesław Miłosz, właśnie Czechowiczowi z dopiskiem - "wielkiemu poecie".
Trzeba czytać "żal" i "o matce" i inne wiersze słowo po słowie, nie w pośpiechu. I ani o tragicznym końcu nie zapominać, ani o spełnionej katastrofie...

Warto sięgnąć po ten zbiór, żeby przekonać się, jak wiele poetyckich "twarzy" miał Czechowicz. Na pierwszy rzut oka dostrzega się ton awangardowy - nie ma znaków interpunkcyjnych ani wielkich liter. Z tego powodu niektóre wiersze stają się istnymi szaradami i trzeba się nad nimi przez chwilę w skupieniu pogłowić. Nowatorska jest też wersyfikacja Czechowicza, z często pojawiającym się w jego strofach pojedynczym niezrymowanym wersem, w którym zwykle znajdziemy najważniejszą treść utworu, często podaną w formie celnego kontrapunktu. Awangardowość to też pobrzmiewające tu i ówdzie echa futuryzmu, zwłaszcza we wczesnych wierszach - fascynacja prędkością, miasta jeżące się kominami fabrycznymi. Ale wyjątkowość tego poety tkwi w jego zawieszeniu "pomiędzy". Czechowicz na pewno nie jest futurystą, a poetą awangardowym - tylko chwilami, gdzieniegdzie. Bardzo często zbliża się z kolei do poezji skamandrytów, do tradycji, ludowości i zawiłego symbolizmu. Czytając kolejne wiersze, widzimy, jak te motywy sąsiadują ze sobą, jak poeta balansuje między tymi dwoma biegunami. Właśnie dlatego był postacią niezwykłą w międzywojennym świecie literackim. Z tego samego powodu był w nim osamotniony – otwarcie dystansował się od stronnictw i ugrupowań. W całym jego poetyckim krajobrazie powraca niezmiennie kilka obrazów - napawające lękiem wspomnienie wojny (Czechowicz walczył w 1920 r.),wspomnienie matki, która skupia niemal wszystkie pozytywne elementy czechowiczowskiej symboliki, a przede wszystkim katastroficzne wizje zagłady świata. Wszechobecne jest tu przeczucie nadciągającej śmierci, tak w murach wielkich miast, jak na wsi, pozornie tylko spokojnej i bezpiecznej, choć przedstawianej też jako utracona Arkadia.
Pozostaje jeszcze jedna twarz Czechowicza, chyba najbardziej znana - twarz autora "Poematu o mieście Lublinie", uważnego obserwatora, wyławiającego z przestrzeni kilka detali, które wystarczą do nakreślenia pięknego portretu miasta czy miasteczka. Jest w tym zbiorze kilka takich wierszy. Wyróżniają się prostotą, oszczędnością, pięknem pojedynczych, ulotnych spostrzeżeń.
Oprócz znakomitej poezji mamy tu jeszcze, jak w każdej "beence", obszerny, wyczerpujący wstęp pióra największego chyba znawcy czechowiczowskiej spuścizny, Tadeusza Kłaka. Warto przebrnąć przez te przeszło sto stron, żeby wyłowić to, co najważniejsze z często niezwykle enigmatycznych, a skomplikowanych jeszcze przez rozwiązania formalne wierszy.

Warto sięgnąć po ten zbiór, żeby przekonać się, jak wiele poetyckich "twarzy" miał Czechowicz. Na pierwszy rzut oka dostrzega się ton awangardowy - nie ma znaków interpunkcyjnych ani wielkich liter. Z tego powodu niektóre wiersze stają się istnymi szaradami i trzeba się nad nimi przez chwilę w skupieniu pogłowić. Nowatorska jest też wersyfikacja Czechowicza, z często...

ziemio wonna winna i łunna
bita mrokiem nocy szklanej
śpiewem dzwonów dzwonna Burgundia
durzy czarem snów porannych

ziemio wonna winna i łunna
bita mrokiem nocy szklanej
śpiewem dzwonów dzwonna Burgundia
durzy czarem snów porannych