"Homo homini lupus est", powiedzenie obrazujące makiawelistyczny stosunek do świata i otoczenia. Natomiast po kilkukrotnym przeczytaniu "Księcia" widzę nieco inny aspekt i nie zgadzam się z takim przedstawieniem założeń. Kilka lat wertowałem tę pozycję, która pobudzała moje szare komórki. Żyjemy w czasach, gdzie zamiast Książę możemy podstawić Społeczeństwo (demokracja ino!), a książka nabiera nowego znaczenia.
Machiavelli nie pisze o relacji jednostka-jednostka (ja - ja), pisze o relacji państwo-człowiek (my - ja). Trafia celnie w problemy XXI wieku. Polityka państwa - jaka powinna być? Czy da się połączyć skuteczność i moralność... Chociaż to co skutecznie nie musi być od razu niemoralne! Gdy reanimujemy człowieka, nie zastanawiamy się przecież nad tym czy wskutek masażu serca połamiemy żebra. Albo kiedy przerwać reanimację... Nie chcę wywoływać dyskusji, więc nie odwołam się do drażliwych problemów społecznych. Chociaż takich sytuacji w otaczającej mnie rzeczywistości obserwuję sporo i zdarza mi się wewnętrzny dialog nad moralnością i skutecznością. "Klauzula sumienia", akcja w Biesłanie, sytuacja na Krymie, sytuacja uchodźców w Europie, badania medyczne, etc. (powstrzymuję się, naprawdę!)
W ekonomii jedna z podstawowych zasad efektywnego biznesu w uproszczeniu brzmi - maksymalizacja zysku przy minimalizacji kosztów. Skutkuje to często podejmowaniem niepopularnych decyzji, szczególnie w sytuacjach kryzysowych, skutkujących tym że firma zaczyna przynosić zyski i udaje się jej przetrwać. Faktycznie, kilkaset osób staje się bezrobotnymi bo kupuje się nowszy sprzęt i zamiast 500 wystarcza 200 pracowników (rata kredytu na sprzęt jest niższa niż wynagrodzenie zwolnionych 300, a produkcja zwiększa się 2-krotnie). Decyzja jest skuteczna, natomiast wątpliwość budzi jej moralność co widać w reakcji społeczeństwa. Modernizujecie fabrykę czy razem z 500 pracownikami zbankrutujecie? Dylemat, nie?
Sytuacja taka może zdarzyć się też w warunkach działań bojowych. Np.: czy ryzykować życie 500 żołnierzy i w konsekwencji zagrożeniem dla 5000 cywili (w tym dzieci i kobiety) by uratować 10 żołnierzy? Kolejny dylemat moralny? Ja mam, jak nic! Jaki rozkaz wydacie? Zapytajcie siebie...
Takie sytuacje można mnożyć i porównywać. Argumenty znajdziemy dla każdej racji. "ZA" i "PRZECIW" będą skutkowały antagonizmem. Szczególnie dyskusje literackie nad tym zagadnieniem krążą w literaturze postapokaliptycznej, wszelkiego rodzaju dystopiach i utopiach.
Moja osobista dygresja zabrzmi w postaci pytania - czy to co dobre dla jednostki (czyt. moralne) jest dobre dla społeczeństwa (czyt.: skuteczne) i odwrotnie. Zainteresowanych zachęcam do zapoznania się z wnioskowaniem moralnym i polecam zapoznanie się z "dylematem wagonika". Zerknijcie też na aktualnie popularne książki o cechach "psychopatii" w społeczeństwie.

I taka konkluzja - oprócz skuteczności i moralności należy pamiętać o jeszcze jednej cesze - mądrości. To już towar cenny, bo rzadki. Sprowadzona jeszcze do konstruktu "mądrości tłumu"...

"Homo homini lupus est", powiedzenie obrazujące makiawelistyczny stosunek do świata i otoczenia. Natomiast po kilkukrotnym przeczytaniu "Księcia" widzę nieco inny aspekt i nie zgadzam się z takim przedstawieniem założeń. Kilka lat wertowałem tę pozycję, która pobudzała moje szare komórki. Żyjemy w czasach, gdzie zamiast Książę możemy podstawić Społeczeństwo (demokracja...