Walery Jezierski i Jakub Zaif wracają do akcji. Kalisz ponownie drży ze strachu przed tajemniczym mordercą i tylko niezastąpiona dwójka śledczych może go wytropić. „Dom śmierci”, kontynuacja przygód bohaterów „Strażnika skarbu” Anety Ponomarenko, zapowiadał się świetnie - ciekawa historia, ci sami, sprawdzeni już bohaterowie oraz dobry warsztat autorski, z dużym potencjałem rozwoju.

Tymczasem druga książka pani Ponomarenko to typowy przykład „syndromu drugiego tomu”. O ile pierwsza część nosiła ślady pewnych niedociągnięć i nie do końca jeszcze wykreowanego stylu autorki, o tyle „Dom śmierci” razi już mocno, i to pod wieloma względami. Patrząc na całokształt tej książki trudno się oprzeć wrażeniu, że pani Anecie zabrakło pomysłów. Znowu są masoni, znowu masa encyklopedycznych wstawek, które zwyczajnie nudzą i wybijają z rytmu. Pięciostronicowy opis willi kaliskiego bogacza, z poświęceniem jednakowej uwagi każdemu pomieszczeniu i elementowi wystroju, to naprawdę gruba przesada, nie wspominając o ciągłych wtrąceniach opisujących ówczesną modę i obyczaje. Autorka skupia się niestety tylko na tych aspektach tamtych czasów, niemal zupełnie odchodząc od tego, co tak przykuwało uwagę w „Strażniku skarbu” - praktycznym wprowadzaniu do pracy policjanta śledczego naukowych nowinek i postępów w medycynie kryminalnej. W „Strażniku skarbu” natłok danych encyklopedycznych tylko trochę raził. Teraz sprawia, że zwyczajnie zapomina się, że „Dom śmierci” to przecież kryminał, a nie podręcznik do historii i XIX-wiecznej etykiety.

Kolejny element, który w pierwszej książce Ponomarenko odrobinę kłuł po oczach, a w drugim tomie przybrał znacznie pokaźniejsze rozmiary, to nieporadność Agenta do specjalnych poruczeń Walerego Jezierskiego. W połowie lektury miałem wrażenie, że gdyby nie Zaif, Kaliszanie mogliby sami wzajemnie się powystrzelać, zanim dopadnie ich tajemniczy morderca, bo na szefa lokalnej policji i tak nie mają co liczyć. Jezierski popełnia błąd za błędem, myśli nielogicznie i daje się sterować własnym podwładnym, których zachowanie jest - szczególnie pewnego młodego stójkowego - o wiele bardziej trzeźwe niż ich szefa.

Szczęśliwie Jakub Zaif pozostał jaki był - opanowany, bystry, spontaniczny. Wielokrotnie ratuje sytuację i popycha śledztwo do przodu, pomimo kilku zwrotów akcji i nowych tropów. O, właśnie! Prawdopodobnie chcąc zaserwować czytelnikowi większe zaskoczenie, autorka postanowiła dość pokrętnie pomieszać wątki historii. Niestety, w moim przekonaniu, ostateczny efekt wyszedł słabo, bowiem wprowadzenie w połowie historii nowego, zupełnie odmiennego tropu, nie polepsza jakości głównego wątku, a w gruncie rzeczy posłużyło tylko łatwiejszemu wciśnięciu kilku dodatkowych wstawek opisowo-historycznych.

Główny wątek powieści jest mimo wszystko ciekawy, ale cała opowieść wlecze się niemiłosiernie z powodu wcześniej wspomnianych niedociągnięć - Jezierski bez Zaifa w ogóle nie posuwa śledztwa do przodu, a autorka zarzuca czytelnika opisami rzeczy w ogóle z fabułą nie związanych. Gdyby spróbować wyłuskać z „Domu śmierci” samą kryminalną esencję, odrzucając zbędną otoczkę, wtedy byłoby całkiem przyjemnie. Niestety, to wszystko ginie w natłoku innych drażniących elementów.

„Dom śmierci” w porównaniu do „Strażnika skarbu” niestety wypada słabo. To na pewno świetna lektura dydaktyczna, przybliżająca czasy akcji powieści, ale jako kryminał jest zwyczajnie średnia. Niektórym fanom kryminałów „retro” się spodoba, ale przed czytaniem należy nastawić się na spore nagromadzenie informacji dodatkowych. Inaczej ciężko będzie czerpać przyjemność z lektury.

Paweł Kukliński