Pomysł to podstawa dobrej opowieści

Przestawię trochę. Ja, jak taki niespokojny duch, muszę coś pomieszać, inaczej nie byłbym sobą. W dzisiejszej recenzji wszystko będzie na odwrót. Na początek będzie podsumowanie, wstęp będzie pośrodku, a rozwinięcie na końcu. A co? Nie wolno mi?

Podsumowując, „Ambasadoria” to bardzo dobra powieść, chyba najlepsza w dorobku Chiny Mieville’a. Przede wszystkim dlatego, że ma to, co każdy dobry kawałek literatury powinien mieć – pomysł. Ma nawet więcej - ma mnóstwo pomysłów, a nawet za dużo pomysłów, co przecież nie zdarza się zbyt często. Literatura z reguły choruje na brak pomysłów, rozciąganie ich do granic niemożliwości, nadmierną eksploatację, a „Ambasadorii” można zarzucić, że zbyt dużo grzybów w barszczu to też niedobrze.
Powieść dostaje ode mnie 5,5/6. Odejmuję 0,5 punktu za dziury fabularno-konstrukcyjno-logiczne. Reszta jak najbardziej w porządku. W gruncie rzeczy powinienem też coś odjąć za zbytnią rozrzutność pomysłów, ale jak za coś takiego odjąć punkt Mieville’owi? Przecież wiem, że to nie jest typowy autor. On w następnej książce znowu zarzuci nas swoimi niesamowitymi, oryginalnymi pomysłami. I dobrze, bo za to właśnie lubimy prozę Mieville’a.

Dzisiaj chciałbym przedstawić najnowszą powieść Chiny Mieville’a – „Ambasadorię”. China (spoufalam się, ale jak tak długo lubi się autora, to można już o nim pisać po imieniu) to jeden z nielicznych autorów, który aż za dobitnie wykłada wszystkim i wszędzie swoje poglądy polityczno-społeczne. Oczywiście w pisanych przez siebie książkach również. Czasami sobie myślę, że on chyba po to je właśnie pisze. Zawsze musi coś przemycić, a właściwie nie przemycić, tylko jakiś swój pogląd, przekonanie obudować w fabułę. Na dodatek jest socjalistą…, No cóż, chyba już tylko na zgniłym, gnuśnym Zachodzie można znaleźć prawdziwych zwolenników socjalizmu (bo przecież u nas o zwolennikach nie ma co pisać, mamy tylko przebarwione SLD, które ma tyle wspólnego z socjalizmem, co centrowe PO z liberalną gospodarką, a prawicowy PIS z kapitalizmem). Socjalizm, a właściwie komunizm, do którego socjalizm dąży, to najwspanialszy ustrój, idealny wręcz, ale niestety nie dla ludzi. To jest dopiero paranoja, nie? Potrafiliśmy wymyślić idealny ustrój, ale nie potrafimy w nim żyć.

China Mieville opuścił Ziemię i napisał powieść o Kontakcie. Tak, tak, wiem, że to dziwne, ale Mieville napisał science fiction. Oczywiście w swoim stylu, to znaczy wykorzystał to czego potrzebował, żeby obudować swoje przemyślenia. Nie jest to kontakt niemożliwy - jak w Ślepowidzeniu Wattsa, ani łatwy i przyjacielski - jak w utworach ze Złotego Wieku SF. To raczej kontakt utrudniony, czy czasami niemożliwy z powodu zwyczajów, innego życia, a przede wszystkim języka, a właściwie Języka. Języka tak innego od języka Ziemian, że właściwie niezrozumiałego dla nich i niemożliwego do wypowiedzenia. Porozumienie z Ariekenami jest możliwe dopiero po pewnym przystosowaniu ciała i umysłu Ziemian. To Kontakt bardzo w stylu Ursuli K. LeGuin. Czytając „Ambasadorię” czasami czułem się, jakbym czytał Urszulkę, moją starą (nie wiem czy tak wypada o kobiecie pisać) ukochaną Urszulkę (znowu zwracam się po imieniu, ale Urszulkę lubię jeszcze dłużej niż Mieville’a).

Zacznijmy jednak od początku,……
…. czyli od niewykorzystanego pomysłu, a właściwie porzuconego pomysłu. Nurt, który Mieville opisuje starannie na początku powieści, to coś na rodzaj kanału, a właściwie niesamowity sposób poruszania się statków kosmicznych z ponadświetlną szybkością. Z tą samą precyzją i równie dokładnie autor opisuje Avice - główną bohaterkę powieści. Poznajemy ją, kiedy jako mała dziewczynka mieszka na zapyziałej planecie z niezrozumiałymi Ariekenami. Potem pobiera nauki, pracuje jako zanurzaczka, podróżuje w nurcie na statkach kosmicznych, by na koniec powrócić na swoją rodzinną planetę. Mieville wyczerpująco opisuje te dwa wątki: życie Avice, i nurt. Przypuszczam, że Niven wykorzystałby nurt aby napisać przynajmniej tetralogię, nie wspominając pomniejszych pisarzy (młody Herbert z Andersonem machnęliby przynajmniej 12 opasłych tomów). Jednak nie Mieville. On ma niesamowity pomysł, żeby mniej więcej w 1/3 książki go porzucić. Już mu nie był potrzebny, a właściwie był mu tylko potrzebny jako support głównego pomysłu – Języka.

Język Ariekenów jest niezrozumiały dla Ziemian. Po pierwsze, Ariekeni posługują się dwugłosem, przez co przybysze-Ziemianie muszą się naprawdę natrudzić, żeby tak zmodyfikować swoich przedstawicieli, zwanych Ambasadorami, żeby oni również wypowiadali się dwugłosem. Po drugie, Język opisuje tylko rzeczywistość. Nie jest możliwe wyrażenie w nim kłamstwa, przenośni czy metafory. Ariekeni nie myślą abstrakcyjnie, bo nie są w stanie oddać tego w Języku. Mogą tylko opisać rzeczywistość. Czasami, żeby coś opisać, wykorzystują ludzi, żeby ci odegrali jakąś scenę albo przedstawienie. Widząc to, kojarzą pojęcie z daną osobą, i uczą się posługiwać się danym wyrażeniem, sceną. Tak właśnie w dzieciństwie Avice odegrała na prośbę Ariekenów, zwanych przez przybyszów Gospodarzami pewną scenę i od tego czasu była nazywana dziewczynką, która zjadła to, co jej dano. Gospodarze nie rozumieją Języka wypowiadanego przez maszyny i urządzenia, ale rozumieją odtwarzane z taśmy słowa Ambasadorów - to pierwsza z wielu dziur. Ale nie będę się znęcał na Mievillem, bo nie za dziury logiczno-konstrukcyjne i taką sobie, niekiedy pretekstową fabułę kochamy Mieville, ale za fenomenalną wręcz wyobraźnię. I to dostajemy przecież w niesamowitej ilości.

ciąg dalszy na stronie:
http://szortal.com/node/3361

Pomysł to podstawa dobrej opowieści

Przestawię trochę. Ja, jak taki niespokojny duch, muszę coś pomieszać, inaczej nie byłbym sobą. W dzisiejszej recenzji wszystko będzie na odwrót. Na początek będzie podsumowanie, wstęp będzie pośrodku, a rozwinięcie na końcu. A co? Nie wolno mi?

Podsumowując, „Ambasadoria” to bardzo dobra powieść, chyba najlepsza w dorobku Chiny...