Saga o losach Dollangangerów, czy raczej Foxworthów dobiega końca. Tragiczne losy, okrutne zachowania i nieujawnione dotąd tajemnice mają szansę wyjść na jaw i usprawiedliwić tym samym niektóre czyny, w ostatniej części zatytułowanej „Ogród cieni”. Czytelnicy poprzednich części sagi Virginii C. Andrews pamiętają na pewno wyrodną matkę, która w „Kwiatach na poddaszu” skazywała swoje dzieci na cierpienie, samotność i głód, który doprowadził ich niemal do śmierci. Pamiętają również dalsze losy ich i ich potomstwa, które wciąż obfitowały w dramatyczne zdarzenia, jakby dawno rzucona przez niewidzialną postać klątwa, nigdy miała nie opuścić tej rodziny. Andrews z mniejszym lub większym powodzeniem wciągała czytelnika w losy Cathy, Chrisa i ich dzieci. Z ręką na sercu muszę wyznać, że moim zdaniem żadna część nie dorównała „Kwiatom na poddaszu”. Autorce zdarzało się bowiem obierać kurs na opery mydlane, skazywała bohaterów na takie nagromadzenie cierpień, że wydawało się to przesadzone, a co z tego wynika - mało rzeczywiste.

„Ogród cieni” to powieść mająca na celu zamknięcie całego cyklu. Czytelnik zostaje zabrany na sam początek historii, który do tej pory był mu niedostępny. Dzięki temu mamy okazję poznać Olivię Winfield Foxworth, matkę Corrine, którą znamy z „Kwiatów na poddaszu” jako bezduszną i surową dewotkę oraz hipokrytkę. Jej historia to testament, w którym pragnie podzielić się prawdopodobnie z tymi, których zawiodła i zraniła, dokument ten ma być pewnego rodzaju rozgrzeszeniem, rachunkiem sumienia i jednocześnie usprawiedliwieniem. Historia Olivii zaczyna się w momencie, kiedy ojciec zapowiada młodej kobiecie, że do ich domu przyjdzie pewien kawaler. Olivia, której wysoki wzrost i masywne ciało nie pozwoliły do tej pory wyjść za mąż, dostrzega w tym szansę na swoją przyszłość. Szansę, która zmienia się w zachwyt, gdy poznaje ona owego kawalera, który przedstawia się jako Malcolm Foxworth.

Domyślam się, że zamysłem autorki było to, aby przedstawić Olivię jako przeciwieństwo osoby, którą poznajemy w pierwszej części sagi. Zakładam, że Andrews chciała, aby czytelnik spojrzał na jej bohaterkę łaskawszym okiem, aby zrozumiał co takiego sprawiło, że stała się osobą cyniczną, wyrachowaną i okrutną. Mam jednak problem z oceną tego zabiegu. Być może ktoś przekonał się do Olivii, być może ktoś nawet zaczął jej współczuć. Nie jestem jednak w gronie tych osób. Po lekturze „Ogrodu cieni” utwierdziłam się tylko w przekonaniu, że bardzo często zło jest wyborem. Wyborem, w którym mamy także alternatywę w postaci dobra. Olivia wybrała zło, aby pomścić swoje krzywdy. Kto jednak był winowajcą? Na pewno nikt z osób, które raniła.

„Ogród cieni” obejmuje czas od poznania przez Olivię Malcolma, do momentu, który znamy już z „Kwiatów na poddaszu”. Historia zostaje zamknięta, grzechy wyznane, a winy...odpuszczone? Nie do końca. W prologu, który jest aneksem do testamentu Olivii, czytamy:

Ci z Was, którzy pozostali, poznają prawdziwą historię. A znając prawdę, niechże mnie osądzą, jeśli się osmielą.

Olivio - w imieniu swoim i tych, którzy podzielą moje zdanie - ośmielam się. Ośmielam się stwierdzić, że niemal wszystko, co robiłaś, robiłaś dla wygody własnej i na użytek swój. Śmiem sądzić, że od czasów, kiedy byłaś nastolatką niewiele w twojej duszy i w twoim postrzeganiu świata zdołało się zmienić. Ośmielam się nazywać cię kobietą przesiąkniętą przede wszystkim zazdrością, która wżarła się w każdy zakamarek twojego umysłu, i która była prowodyrem każdego złego czynu, jaki był twoim udziałem.

Negatywny odbiór postaci nie wpływa jednak negatywnie na odbiór powieści, przeciwnie, często jest tak, że to czarne charaktery przyciągają czytelników i decydują o popularności autora. Czy tak jest w tym przypadku? Szczerze mówiąc, nie wiem. Bez tej postaci nie byłoby całej historii, a czy kolorystyka jej charakteru wpływa na czytelniczą chęć bądź niechęć? Osądzi to indywidualna czytelnicza dusza, mająca do tego prawo, nadane przez samego autora, w momencie podpisywania umowy z wydawcą.

Virginii C. Andrews nie można odmówić tego, że jakkolwiek przesadzona okazałaby się kolejna część sagi, ile nieszczęść nie spadłoby na głowy jej bohaterów, to jest coś, co sprawia, że chce się czytać dalej. Autorka „Płatków na wietrze” pisze w taki sposób, że nawet jeśli fabuła okazuje się być rozczarowaniem, to czytelnik nie męczy się zbytnio podczas lektury. Styl, w jakich napisane są kolejne części jest wciąż taki sam - lekki, szybki, zwinny i niewymagający. Czytelnik daje się prowadzić za rączkę ku kolejnym rozdziałom nie odczuwając przy tym znużenia. Fakt, czasami złość zalewa, gdy kolejny raz bohater popełnia ten sam głupi błąd, kiedy infantylna piętnastolatka zachowuje się jak dorosła kobieta, kiedy kolejna śmierć wydaje się bardziej śmieszna niż tragiczna, ale trzeba przyznać, że powieści te czyta się błyskawicznie i z zainteresowaniem.

„Ogród cieni” to dobre zamknięcie sagi. Nie wyśmienite, nie bardzo dobre, ale dobre. „Kwiaty na poddaszu” pozostają nadal najlepiej ocenioną przeze mnie częścią, natomiast „Ogród cieni” jest z pewnością lepszy od trzech swoich poprzedniczek. Najbardziej realny, najbardziej prawdopodobny. Tworzy przyzwoitą klamrę i uzupełnia niedopowiedzenia, niekiedy zaskakuje, a niekiedy jest powiedzeniem na głos tego, czego czytelnik już się domyślał. Razić może jedynie szablonowość postaci, które powielają schemat swoich wujków, dziadków czy ojców niczym się od nich nie różniąc, recytując te same formułki i spoglądając tym samym płonącym spojrzeniem.

Jeśli ktoś czytał poprzednie części, zachęcam do zwiedzenia „Ogrodu cieni”. Czai się tu wiele wspomnień i wiele bolesnych tajemnic. Dobrze będzie także poznać wydarzenia z perspektywy innej osoby. Być może Was Olivia przekona do swojej osoby, być może jej historia sprawi, że będziecie w stanie wybaczyć zło, któremu była współwinna. Ja nie potrafię. Dla mnie wciąż jest tą samą, przesiąkniętą jadem kobietą, według której Biblia miała być więzieniem dla ciała i duszy.

Sylwia Sekret