Wydawać by się mogło, że mitologię grecką znają wszyscy — obecna jest w szkolnych programach nauczania, w kulturze zarówno niskiej, jak i wysokiej, a nawet w życiu codziennym. Z nawiązań do bogów i ich dziejów korzystają nie tylko pisarze czy filmowcy, lecz także producenci tak przyziemnych rzeczy, jak blachodachówki Afrodyta czy emulsji do pielęgnacji nagrobków Hades. Języki europejskie wzbogacane są zaś przez liczne związki frazeologiczne o mitologicznych korzeniach, by wspomnieć choćby syzyfową pracę, stajnię Augiasza i męki Tantala. Tymczasem ta wiedza jest najczęściej powierzchowna i nieugruntowana; choć pewnie każdy wie, co spotkało Odyseusza, dlaczego wybuchła wojna trojańska i czego dokonał Herakles, to już niewiele osób będzie w stanie dyskutować o złożonej genealogii bóstw albo pamięta, kim był Anchizes. Zarówno kompletnym laikom, jak i tym, którzy o mitologii wiedzą wiele, ale pragną zgłębić wszystkie szczegóły dotyczące dziejów bogów greckich i rzymskich, na pomoc przyszedł Zygmunt Kubiak, pisząc „Mitologię Greków i Rzymian”.

Co różni pracę profesora Kubiaka od wcześniejszych opracowań dotyczących tego tematu? Przede wszystkim jej obszerność i kompleksowość. Autor przytacza wszystkie wersje mitów (dotyczące początków świata, pojawienia się człowieka, narodzin i losów poszczególnych bogów oraz herosów, kończąc na założeniu Rzymu), jakim udało się przetrwać do naszych czasów. Często są to historie sprzeczne względem siebie, a wówczas pisarz stara się rozstrzygnąć, która z nich wydaje się być spójna z innymi opisywanymi wydarzeniami albo komentuje wiarygodność autorów (zwłaszcza że część ocalałych opracowań była spisywana na podstawie innych, utraconych w dziejach historii). Dzięki temu czytelnik ma szansę zapoznać się nie tylko z najpopularniejszą wariacją danego mitu, lecz także z jego mniej rozpowszechnionymi odmianami.

Kolejnym godnym wzmianki elementem niniejszego wydania są często przytaczane cytaty z tekstów źródłowych, począwszy od eposów Homera i Wergiliusza, przez tragedie i komedie greckich dramaturgów — Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa, po poetów, m.in. Owidiusza i Hezjoda. Autor odnosi się także do dzieł licznych historyków, filozofów i mitografów czasów starożytnych, by wspomnieć choćby Empedoklesa, Apollodorosa, Hyginusa, Pauzaniasza, Liwiusza, Dionizjusza czy Plutarcha. Zaskoczyć może więc fakt, iż „Mitologii Greków i Rzymian” nie czyta się niczym nudnej rozprawy naukowej, a jak pasjonującą historię, pełną zdrad, namiętności i tragedii, gdzie w roli głównych bohaterów występują bogowie i herosi.

Szukając opracowania poświęconego stworzeniu świata, panteonowi greckich i rzymskich bóstw czy historii przedstawionych na kartach „Iliady”, „Odysei” i „Eneidy”, warto sięgnąć po tę nominowaną w 1998 roku do Nagrody Nike książkę Zygmunta Kubiaka. Choć autor wyraźnie baczniejszą uwagą obdarza świat Greków niż Rzymian, trudno o pracę mogącą konkurować z „Mitologią Greków i Rzymian” pod względem złożoności, analizy źródeł i erudycyjności. Nieznajomość starożytnych wierzeń może uniemożliwić pełne rozkoszowanie się lekturą dzieł późniejszych epok, warto więc nadrobić zaległości i poznać podstawy naszej kultury i cywilizacji.