Bretania – najdalej na Zachód wysunięta część Francji, kolebka legend arturiańskich, kraina 7777 świętych, z których wielu wywodzi się w prostej linii od bóstw celtyckich - mitycznego Ludu Bogini Danu, deszczowa Armoryka usiana tysiącami megalitów strzegących wejść do podziemnego królestwa Korriganów, a przede wszystkim jeden z najpiękniejszych zakątków Europy. Nic więc dziwnego, że Jochen Schmidt, niemiecki pisarz i dziennikarz, który podczas studiów spędził nieco czasu na stypendium w Breście, zatęsknił do niej po latach i postanowił powrócić tam jako turysta.

Choć na trasie jego podróży nie brakuje popularnych miejsc, takich jak Mont-Saint-Michel, Saint-Malo, Pont-Aven czy Brest, poświęca on im zdecydowanie mniej uwagi niż mniejszym miejscowościom, nie tak już oczywistym turystycznie. Przesiaduje w małych knajpkach, bierze udział w miejscowych festiwalach i ogląda mecz piłki nożnej przez dziurę w ogrodzeniu. Przede wszystkim jednak skupia się na ludziach, ich historiach i stosunku do wymierającego już języka bretońskiego. Odwiedza tajemnicze torfowiska, jak legendarne Yeun Elez zamieszkiwane przez olbrzymy, wróżki i potężnych czarodziejów, natyka się na liczne ślady diabelskiej obecności, a w końcu zostawia karteczkę z dość specyficznym, aczkolwiek w pełni uzasadnionym życzeniem przy grobie Merlina w lesie Brocéliande. Przytacza legendy o lokalnych świętych i cudach, także tych współczesnych (bo jak inaczej wytłumaczyć fakt, że lokalny nacjonalista, kompletnie pijany zleciał z kaplicznych schodów i nic mu się nie stało?).

Tytuł oryginalny książki to „Gebrauchsanweisung für die Bretagne” czyli „Instrukcja obsługi Bretanii”. Gdybyśmy mieli potraktować go dosłownie, jej podstawowa zasada stałaby w zdecydowanej sprzeczności z tym, co proponują nam popularne przewodniki typu „10 najważniejszych miejsc do zobaczenia w...” i brzmiałaby tak: Skoro udało mi się dotrzeć w te wszystkie miejsca, roszczę sobie prawo udzielenia innym rady, aby uwolnili się od potrzeby zobaczenia wszystkiego (...) Najlepiej więc jechać prosto przed siebie i cieszyć się każdym dniem. To jest oczywiście truizm, wiem, ale ponieważ wiele wycierpiałem, mogę to powiedzieć

Powyższa deklaracja to także doskonała próbka stylu Schmidta, który pisze z ogromnym dystansem do siebie i choć robi wszystko by ukazać się nam jako zgryźliwy mizantrop narzekający na wysokie ceny parkingów i wstępów, trudno nie czuć do niego sympatii. Autor z ogromnym poczuciem humoru opisuje swoje perypetie z uciążliwymi współlokatorami w schroniskach i dzikie hordy zwiedzających przy co większych atrakcjach turystycznych, ostrze ironii kierując przede wszystkim w stronę swoich rodaków.

Opowieści Schmidta mają charakter króciutkich, niezwykle barwnych esejów, zawierających mnóstwo ciekawych informacji dotyczących zagmatwanej historii regionu. I choć jego styl może wydawać się nieco chaotyczny, zwłaszcza gdy początkowo wplata w narrację liczne wspomnienia z wcześniejszych wizyt w Bretanii, wszystko to koniec końców daje całkiem zgrabny, nieco eklektyczny efekt. Być może w myśl zasady, że teksty powinny powstawać dokładnie tak, jak sanktuarium Mont-Saint-Michel: należy zrezygnować z aspiracji do stworzenia spójnego oraz idealnego dzieła i szukać inspiracji w chaotycznym sposobie budowania, który postrzega się z daleka jako harmonijną całość.

Kamila Duda

* Wszystkie cytaty za „Sielanka po bretońsku”, Jochen Schmidt, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2013