E=mc2 – wzór, który wszyscy znają, a prawie nikt nie rozumie – mawiał mój nauczyciel fizyki w liceum. Parafrazując, powiem: David Bowie – człowiek, którego wszyscy znają, ale ilu z nas tak naprawdę zgłębiło jego życie i twórczość? Dla ilu nie jest to tylko kolejny pseudonim odległej gwiazdy rocka? „Ziggy Stardust”, „Changes”, „Heroes”, te tytuły wypada choćby kojarzyć, prawdziwy fan muzyki (kimkolwiek jest) wręcz musi je znać… A co z całą resztą? 26 albumów studyjnych (w tym najnowszy, „The Next Day”, wydany w marcu 2013 po dziesięcioletniej muzycznej absencji), 48 teledysków, 109 singli, ponad 20 projektów filmowych (jako aktor tudzież twórca soundtracków).

Paul Trynka, dziennikarz znany z magazynów „Mojo”, „The Independent” i „The Guardian”, postanowił ogarnąć to wszystko w sensowną całość. Jak wyjaśnia: Potrzeba napisania o Davidzie Bowiem wynikła podczas prac nad biografią Iggy'ego Popa. Kiedy pisałem o Iggym, natknąłem się na wiele interesujących faktów dotyczących powstawania albumów ''The Idiot'' i ''Low'', przy których pracował właśnie David Bowie. (…) Przeczytałem mnóstwo książek o Bowiem i doszedłem do wniosku, że dla kogoś równie dociekliwego jak ja wiedza w nich zawarta jest niewystarczająca. A zatem, proszę państwa, oto „Starman. Człowiek, który spadł na Ziemię.”

Mówi się, że jest nowa fala, jest stara fala i jest David Bowie. Ikona popkultury, nonkonformista, libertyn i biznesman w jednym. Mistrz autokreacji, nieprzewidywalny kameleon nieustannie definiujący siebie na nowo: od wymuskanego modsa z lat 60., przez dziecko-kwiat, zniewieściałego dandysa, androginicznego kosmitę z marchewkowymi włosami, kokainowego barda, europejskiego intelektualistę z czasów berlińskich i blond elegancika niczym z Wall Street, po wyrafinowanego gentlemana w średnim wieku. Dziennikarzowi powiedział kiedyś: uważam, że jestem zdolnym plagiatorem. Sam zainspirował rzesze gwiazd światowej sceny, takich jak U2, The Smiths, Bauhaus, Siouxsie and the Banshees, Joy Division, The Cure, Madonna, Marilyn Manson… I pomyśleć, że początki jego kariery nie zapowiadały absolutnie niczego spektakularnego. Nikt nie był pewien, czy David w ogóle ma talent, wszak w jednej kwestii wszyscy byli zgodni: z całą pewnością ma ‘t o c o ś’. Przełomem okazał się legendarny występ w Top of the Pops w 1972 roku, początek drogi Davida Bowie na szczyt.

Tej biografii bardzo blisko do miana totalnej – napisał recenzent The New York Timesa. Trudno się z tym nie zgodzić. Paul Trynka wykonał kawał solidnej roboty. Przeprowadził niezliczoną ilość wywiadów z współpracownikami, krytykami, artystami, a także najbliższymi przyjaciółmi Davida. W swym rzetelnym, starannie udokumentowanym dziele (oszałamiająca liczba notatek i źródeł) podjął wyzwanie opisania zarówno kariery, jak i życia osobistego Ziggy’ego Stardusta, począwszy od dzieciństwa w ponurym, zniszczonym wojną Londynie, gdzie mały Davie Jones wraz z kolegami włóczył się po okolicy pełnej lejów po bombach, na kosmopolitycznej teraźniejszości kończąc. Towarzyszymy Davidowi w pracach nad kolejnymi albumami, przyglądamy się jego pierwszym nieudanym próbom zawojowania przemysłu muzycznego, jego szalonym metamorfozom i genezie każdej z nich. Sporo miejsca poświęcił autor narkotykom, szczególnie kokainie, która przez pewien okres stale towarzyszyła Bowie’emu (jej ilości szokowały nawet Keitha Richardsa). Poza tym mamy okultyzm i Aleistera Crowleya, mamy przyjaźnie i rozstania, skandale (tuż po ślubie z pierwszą żoną Angie David ogłasza, że jest gejem; w jednym z wywiadów pada słynne zdanie: Anglii potrzeba nowego Führera) oraz całą masę innych tematów i anegdot, które mogą zaskoczyć nawet fanów.

Trynka zaserwował nam doprawdy zadziwiająco szczegółowy (miejscami natłok faktów może wręcz przytłaczać) portret jednego z najważniejszych artystów w historii. Powstaje zasadnicze pytanie: czy udało mu się wyłuskać z tego wszystkiego coś, co można by nazwać prawdziwą twarzą Davida Bowie’ego? Czy dzięki lekturze Starmana możemy poczuć, że choćby w jakimś małym stopniu poznaliśmy Chudego Białego Księcia? Cóż, i tak, i nie. Z jednej strony książka zapewnia nam godziny wyśmienitej rozrywki, pozwala poznać nieznane fakty i rzadkie zdjęcia, daje możliwość uporządkowania swojej wiedzy na temat Gwiazdora i jego sztuki; duży plus za obiektywizm, bo nie ma nic gorszego, niż biografia pisana na kolanach. Z drugiej, pojawia się nieodparte uczucie, że esencja tego, czym jest David Bowie, ciągle gdzieś nam umyka. Wszak całkiem możliwe, że to po prostu coś nieuchwytnego. Może właśnie w t y m c z y m ś tkwi sedno jego wyjątkowości?

A może David Bowie faktycznie spadł na Ziemię z kosmosu?

Marta Gęsigóra