twierdzili chłopcy z kapeli Jasia Zgniłka, pytani o graną przez nich muzykę. Z tego chaosu wyłonił się jeden z najbardziej rozpoznawalnych zespołów brytyjskiej sceny punkowej: Sex Pistols. Historię kapeli gruntownie i fenomenalnie opisał Jon Savage, tuz brytyjskiego dziennikarstwa muzycznego, wydawca i pisarz. Savage chciał w książce pokazać różnorodność doświadczeń i głosów tego ruchu i w pełni mu się ten zamiar powiódł. Czytelnik dostaje do rąk nie tylko kompletną i wszechstronną historię zespołu, ale również wieloaspektowy obraz lat 70. w Wielkiej Brytanii, z szeroko zarysowanym tłem społecznym, politycznym, kulturowym i ekonomicznym.

Jedna z wersji głosiła, że zespół Sex Pistols narodził się (...) jako sposób na spędzanie czasu na wagarach1. Tymczasem Savage demaskuje wiele przekonań i stereotypów na ten temat. Całe zamieszanie zaczęło się w zasadzie od złego demiurga, który został menadżerem zespołu, Malcolma McLarena, nieomal zmuszonego przez Steve’a Jonesa do założenia zespołu. Zespołu, który wstrząsnął muzycznym rynkiem, był niepodobny do żadnego innego, odniósł oszałamiający sukces i do dzisiaj trudno znaleźć fana muzyki, który nie kojarzyłby Pistolsów chociażby ze słyszenia.

Dużo miejsca autor poświecił malowniczemu portretowi szalonego, skandalizującego duetu McLaren - Westwood. Wespół kombinowali oni między innymi jak by tu z zyskiem opchnąć ekscentryczne fatałaszki, których produkcją zajmowała się projektantka. Zespół powstał niejako przy okazji, ale w bardzo dogodnym momencie. Właśnie krystalizowała się pierwsza fala brytyjskiego punk rocka a na Wyspach zaczął się kryzys ekonomiczny. Punk był międzynarodową estetyką outsiderów (...). Punk zjednoczył stylistów z przedmieść, nastoletnich uciekinierów, zatwardziałych radykałów z lat 60., gejów i lesbijki, artystów, kiboli, intelektualistów, fanów big beatu, wyrzutków wszelkiej maści.2

Sugestywnie opowiedziana historia punk rocka zawiera wiele anegdot, relacji naocznych uczestników koncertów i krótszych lub dłuższych wywiadów. Ubarwiona mało znanymi faktami i sporą dawką skandali różnego kalibru, wypowiedziami członków zespołu i wzbogacona o zdjęcia (często pochodzące z prywatnych archiwów) jest wartościowym i nieocenionym źródłem wiedzy dla fanów Sex Pistols i punk rocka. Savage rekonstruuje nie tylko sceniczne i prywatne poczynania członków zespołu. Pokazuje ich w kontekście daleko szerszym, niż sugeruje to tytuł książki. Stąd między innymi pojawiają się w tym dość eklektycznym towarzystwie nazwiska osób na stałe wpisanych w historię muzyki, mody, sztuki czy literatury: m.in. Mervyn Peake, Rod Stewart, Charles Castelbajac, David Bowie, Roxy Music i wiele innych. Savage w imponujący i atrakcyjny dla czytelnika sposób pokazał, ile wspólnego z punkiem może mieć polityka, historia, ruchy społeczne czy filozofia.

Jeśli ktoś jeszcze zastanawia się, na czym polegał fenomen Pistolsów i jakim cudem zgrai niezbyt rozgarniętych, będących często pod wpływem używek i dziwnie grających chłopaków udało się osiągnąć tak wiele i wejść na sam szczyt, ma przed sobą gotową odpowiedź. Dziennikarz odsłania mechanizmy rządzące rynkiem muzycznym i zdradza marketingowe sztuczki, mające na celu stworzenie gwiazdy, jej tożsamości, całej subkulturowej otoczki wokół zespołu i oczywiście całkiem niezły zarobek. Cóż, McLarenowi udało się sprzedać i zespół, i ciuchy, i o tym fenomenie jest między innymi ta książka. Flirt z brudną, hałaśliwą muzyką bardzo mu się opłacił. Choć już niedługo po sukcesie Sex Pistols pojawiło się wielu ich naśladowców, nikomu do tej pory nie udało się powtórzyć ich sukcesu. Ani tak spektakularnego upadku.

„England’s Dreaming” pojawia się na polskim z rynku ze sporym, bo ponad dwudziestoletnim, poślizgiem. Książkę, dodajmy że sporej objętości, czyta się rewelacyjnie. Wielka w tym zasługa tłumaczki, Marty Marciniak, która czuje bluesa a raczej punka, bo sama była i nadal jest związana ze środowiskiem punkowym. Warszawianka z pochodzenia jest absolwentką studiów kulturoznawczych (specjalizacja: USA) Uniwersytetu Warszawskiego. Jak na punkówę przystało, jej zainteresowania badawcze oraz praca doktorska koncentrują się wokół historii punk rocka w Polsce oraz w USA. Dziś punk należy już do przeszłości, jako jeden z wielu angielskich snów, ale w latach 70. zachęcał do tego, by żyć intensywnie3 - twierdzi Savage. W tym jednym miejscu nie można się z nim zgodzić, bo przecież „Punks Not Dead”!4

Magdalena Świtała

1 Cytat pochodzi z recenzowanej książki
2 Cytat pochodzi z recenzowanej książki
3 Cytat pochodzi z recenzowanej książki
4 Tytuł płyty The Exploited