Proroków nie cierpię - powiedział profesor Mikołejko w rozmowie o wierze i niewierze. A ja właśnie jakoś go z opowieści o prorokach najbardziej pamiętam. A jeszcze bardziej – z wrażenia, jakie jego wykłady pozostawiały. Chcieliśmy słuchać, rozmawiać i przychodzić znowu. To były jedne z najciekawszych zajęć, jakie pamiętam ze swojej edukacyjnej kariery.

I jak dotąd – nic się nie zmieniło. Zbiór rozmów profesora Zbigniewa Mikołejki, filozofa i historyka religii, eseisty, często pojawiającego się w telewizji (choćby program:, „Co ty wiesz o filozofii?” w TVP Kultura) z dziennikarką Dorotą Kowalską jest niezmiernie interesujący.

Agora i Wydawnictwo Iskry wspólnie wydały w pierwszych miesiącach roku ten tom 15 rozmów. Każda otwierana jest wybraną symboliczną ilustracją, bardziej lub mniej znanym obrazem: tu Caravaggio, Fuseli, Delacroix… Dzieła malarskie stanowią zapowiedź dominującego tematu danej rozmowy. Rozmówcy dotykają spraw bardzo różnych: wiary i niewiary, silnych namiętności i uczuć, patriotyzmu i wolności, śmierci, przeznaczenia, historii, polityki, ale i snów, przestrzeni, ról społecznych....

Profesor opowiada o sobie, o swoim indywidualnym doświadczeniu, także rodzinnym, o kształtowaniu własnej osobowości, ale i jednocześnie buduje obraz współczesnej rzeczywistości, naszych pragnień, obaw, strachów, żądz i złości… W tej dyskusji o ludzkiej naturze i bardzo konkretnej historii nie brak sądów dyskursywnych, bardzo zdecydowanych, czasem niewygodnych (np. osąd polskiego Kościoła, polityki, stadnych zachowań społecznych), nie brak analizy doświadczanych błędów, także tych osobistych. Odczuwalne jednak jest to, że chodzi nie o moralizowanie, pouczanie i piętnowanie czy budowanie własnego wizerunku filozofa mądrali. Chodzi o bycie człowiekiem - nie byle jakim, nie funkcjonującym w przestrzeni międzyludzkiej za pomocą argumentów siły i krzyku czy równie odpychającego tchórzostwa i strachu. A o człowieka, który jest refleksyjny, ma prawo do winy i grzechu, który błądzi (skutecznie), a jednak jest wolny, bo niepodległy iluzjom moralnym, etycznym, społecznym, politycznym.

„Jak błądzić skutecznie” - bardzo mądry i nieobojętny tom.

Justyna Radomińska