Coetzee wykreował świat pozbawiony historii; świat, w którym przeszłość wymazuje się z pamięci za sprawą samego postanowienia, bo istnieć powinno tylko tu i teraz, tylko "rzecz sama w sobie". Z tą ideą, jak również z wieloma innymi ideami, którymi emanuje świat przedstawiony tej książki, polemizuje główny - acz nie tytułowy - bohater. Simon wedle analogii narzucanych przez tytuł pełni funkcję Józefa-piastuna i to jego życie wewnętrzne, jego myśli i zmagania poznajemy najpełniej. Nie godzi się on na życie byle jakie, na wegetację bez głębszych uczuć, bez namiętności i mięsistości - w dwojakim znaczeniu, bowiem mięso jako pożywienie również jest tu praktycznie niedostępne, jeśli nie liczyć rozprzestrzeniającej się populacji szczurów.

Simon walczy o głębię życia i namiętność, ale również o zasady moralne, postęp i ciągłość historii. Walczy o sens.

"Myślisz, że rzecz pozostaje zawsze sobą, że się nie zmienia? Nie. Wszystko płynie. (...) Zmiana jest jak przypływ. Można budować zapory, ale woda zawsze przesączy się przez szczeliny."

Dłuższa dyskusja na temat postępu i zmian przywiodła mi na myśl podobieństwo do pozytywistycznych postulatów utylitarnych. Jest tu mowa o użyteczności każdego człowieka, lecz w przeciwieństwie do XIX-wiecznej wersji tej idei, tu nie zakłada się, że ma ona służyć postępowi, tylko że postęp może ją zniszczyć. Bo cóż będą robić uczciwi, pracowici obywatele, gdy we wszystkim wyręczą ich maszyny?

Jednak wątek postępu i użyteczności jest raczej wątkiem pobocznym. Mamy tu przecież "Jezusa" w postaci małego Dawida z przybranymi rodzicami/opiekunami. Dlaczego jednak jawi się on tu raczej jako kapryśny Mały Książę (określenie wymienione raz w powieści) o nazbyt wybujałej wyobraźni i pewności siebie, aniżeli jako ten, który miałby zmienić świat? Tak naprawdę wciąż nie rozstrzygnęłam do końca swych wątpliwości interpretacyjnych względem tej książki. Nie do końca wiem, jak mamy odczytywać analogię narzucaną przez tytuł, chociaż schemat losów podzielanych przez pierwszo- i drugoplanowych bohaterów jest oczywisty.

Czy należy się skupić na odrzuceniu chłopca przez społeczeństwo ze względu na odstawanie od norm i jego ogólną niezwykłość? Czy na "cygańskim" stylu życia całej rodziny, skazanej na włóczęgę? Czy na... A może na... [luki do uzupełnienia]

Tak naprawdę bardziej od nazaretańskich nawiązań moją uwagę przykuła walka Simona (opiekuna chłopca) o zachowanie wartości, które dziś jeszcze wydają się ważne, lecz schyłkowe. W świecie "Dzieciństwa Jezusa" praktycznie już ich nie ma. Zachęcam podążyć za jego walką na kartach tej książki; powalczyć razem z nim, bo z jego zmaganiami utożsamić się łatwo. Polecam ją choćby dla samej przyjemności obcowania z bohaterem mądrym i wyważonym... Choć jego profil człowieka rozsądnego zakłócony jest przez jeden wybryk szaleństwa, zawierzenie kluczowej sprawy przebłyskowi intuicji... Jakiś duch romantyzmu jest w tym pozytywiście.

Hmmm... Lekturę zakończyłam wczoraj, a wciąż nie mogę przestać zastanawiać się nad tym dziełem. To zjawisko już samo w sobie powinno stanowić wystarczającą rekomendację.

Coetzee wykreował świat pozbawiony historii; świat, w którym przeszłość wymazuje się z pamięci za sprawą samego postanowienia, bo istnieć powinno tylko tu i teraz, tylko "rzecz sama w sobie". Z tą ideą, jak również z wieloma innymi ideami, którymi emanuje świat przedstawiony tej książki, polemizuje główny - acz nie tytułowy - bohater. Simon wedle analogii narzucanych przez...