Monidło, Przepychanka

Jeśli szukacie obrazu Polskiego (i nie tylko) lumpenproletariusza, wykolejeńca i alkoholika, sięgnijcie proszę po opowiadania Jana Himilsbacha, nie zaś opowieści o Jakubie Wędrowyczu (choć Kroniki…, są genialne).

Zobaczycie nie fikcję, a prawdę; bolesną, przerażającą rzeczywistość Rzeczypospolitej minionych dziesięcioleci i uniwersalny obraz marginesu społecznego. Niestety, w dalszym ciągu aktualny, bo kiedy oglądam telewizję, słucham radia czy przeglądam prasę, mam wrażenie, że autor opisuje współczesność. Z podobnymi postaciami stykam się ja i ludzie z którymi rozmawiam; widzę bohaterów tej prozy w ciemnych uliczkach, na rynkach, dworcach i w parkach; widzę ich na placach budowy, hałdach i zwałach węgla, lasach i wysypiskach…

Pierwsza rzecz… kim jest, a właściwie kim był Jan Himilsbach. Większość pewnie nie zada sobie trudu, by wyklikać to nazwisko w Google, więc napiszę tylko, że wielkim autorem był. Choć specyficznym, nie pisał ku pokrzepieniu serc, ani o rzeczach ładnych. Dobrze grał w filmach (patrz Rejs), ale ja wolę jego papierowe osiągnięcia. Tyle względem biografii.


Monidło i Przepychanka, mogą być traktowane – w pewnym sensie – jako proza turpistyczna. Pochwała, choć może raczej rejestracja brzydoty i degrengolady społecznej, opowieść o dawnych czasach i biografia człowieka, który z nie jednego pieca chleb jadł. Swoista „kronika codzienności”, uważna obserwacja. Notatki, które składają się w spójną całość, która daje nam niejakie pojęcie o tamtym świecie.

A propopo biografii… Himilsbach, tak jak traktował swoje własne życie, tak na twórczość literacką patrzy z przymrużeniem oka. Choć lata temu ogłoszono „śmierć autora”, czytając opowiadania, nie sposób nie zauważyć licznych zbieżności fabularnych z wydarzeniami z życia pisarza.

Równocześnie przypisałbym tej prozie także łatkę opatrzoną terminami quasi-reportaż i gawęda, a to ze względu na swobodny, lekki, barowy ton wypowiedzi. To jak opowieść przy kuflu piwa, lub kubku kakao przy kominku. Choć nieco drastyczna, bo…

…Mimo przystępnej formy, z lekka humorystycznej, okraszonej nietuzinkowym żargonem, nie jest to lektura przyjemna. Monidło i Przepychanka, to przejmujące, naturalistyczne studium ludzkiej natury. I kpina, szyderstwo. Z sobie tylko właściwym humorem autor opisuje zdarzenia - nie ważne czy są realne czy nie – prawdopodobne, takie, jakich w codzienności od groma.

/Dygresja: wczytując się w kolejne strony zaczynałem się zastanawiać, czy aby na pewno jestem gotów na kolejny taki tekst. I dlaczego mnie pociąga? Dlaczego brzydota pociąga nas wszystkich (no prawie)?. Zauważcie, Drodzy Czytelnicy, że od pewnego czasu, coraz częściej chyba. publikuję teksty poświęcone właśnie takim pozycjom. Dobre kobiety z Chin, zapowiedź Cadyka i dziewczyny, Dobre miejsce do umierania… to wszystko świadectwa krzywd… i zarazem poczytne pozycje./

Tragikomedia w odcieniach szarości, świat skrajności – głębszych uczuć i zupełnego zezwierzęcenia. Bohaterowie himilsbachowych opowiadań, to jednostki silnie autodestrukcyjne, roznoszące w puch swoje środowisko. Bieda rodzi patologie, te zaś mają tendencję do rozprzestrzeniania się. I tak bez końca, bez nadziei na poprawę, nawet w chwilach szczęścia.

Polecam Wam, Drodzy Czytelnicy, prozę Jana Himilsbacha.