Przyznam się bez bicia, że jeszcze do niedawna z twórczości Ludwika Jerzego Kerna znałam tylko powieści dla dzieci o psie Ferdynandzie i słoniu Dominiku oraz może ze dwa wiersze. Ten piękny jubileuszowy tom otworzył przede mną drzwi do całkiem nowego świata! Nie wiedziałam, jakie skarby kryją się w tej poezji, napisanej tak mistrzowsko, żeby mógł to zrozumieć nawet dorosły*1. Pieczołowicie wydany tom, w którym teksty doskonale współgrają z przepięknymi i pomysłowymi ilustracjami Katarzyny Bajerowicz, zawiera wiersze dla dzieci oraz fragmenty „Karampuka” i „Proszę słonia”, których podstępnym zadaniem jest – wciągnąwszy czytelnika w środek opowieści, której fragmenty kończą się w najciekawszym momencie – rozbudzenie apetytu i zmotywowanie do sięgnięcia po całość obu powieści.

Pan Kern jest – obok Brzechwy i Tuwima - jednym z naszych polskich klasyków humorystycznej i inteligentnej poezji dla dzieci. W odróżnieniu jednak od dwóch wyżej wymienionych – nie stronił w swej twórczości oraz bardzo delikatnej i niezwykle trafnej krytyki aktualnej wtedy rzeczywistości polityczno-społecznej, co przestaje dziwić, jeśli pamiętamy, że autor współpracował z „Przekrojem” w najlepszych czasach tego pisma (ach, aż tęsknota bierze za świetną literacką prasą!). Najlepiej widać to wierszach „Źle skierowany słoń”: Do takich to osiągnięć / można dojść czasami, / gdy się niezbyt właściwie kieruje kadrami*; ”Zebra”: Różne rzeczy się dzieją na rozmaitych szczeblach* oraz w wielu innych. Dzięki temu utwory mają dodatkowy smaczek dla ich dorosłych czytelników. Innym novum są pełne humoru i kpiny odniesienia do samego autora, który ma do siebie – i innych dorosłych – zdrowy dystans. Kern mistrzowsko odnajduje nieistotne z pozoru szczegóły albo z czułą ironią śledzi nieznane nam aspekty życia przedmiotów i zwierząt.

Wiele uwagi i pięknych wersów poświęcił poeta zwierzętom, zwłaszcza tym nam najbliższym – kotom i psom. Zwłaszcza te ostatnie zajmowały wiele miejsca w jego sercu, a potem w twórczości. Z tego zapewne powodu powstały książki o Ferdynandzie Wspaniałym, które osiągnęły międzynarodowy sukces (wydano je nawet w Japonii,) a których pierwowzorem był pies pisarza, a ściślej mówiąc - suka. Nawiasem mówiąc opowieści o Ferdynandzie oraz słoniu Dominiku doczekały się wersji animowanych i były wyświetlane w polskiej telewizji jako dobranocki, co doskonale pamięta pisząca te słowa.

Oprócz zwierząt bohaterami poezji J. L. Kerna są sprzęty rośliny ozdobne, owoce i warzywa, domowe sprzęty, budynki lub ich fragmenty, a nawet znane krakowskie i warszawskie zabytki. I – oczywiście – ludzie, a czasem tylko ich fragmenty, jak dłonie czy wąsy. Bez względu jednak na bohatera w większości z nich możemy przeglądać się jak w krzywym zwierciadle. Pisarz jednak nie chłoszcze ostrzem swej krytyki, ale pozwala popatrzeć na sobie z humorem. Przyznam, że dawno się tak nie śmiałam podczas lektury. Dzięki niewątpliwemu talentowi autora śmiech zdarzyć się może już na etapie czytania tytułu utworu (vide „Stonóżka z Pimpifluszek”).

Z przyjemnością zaglądając raz po raz do tego smacznie grubego tomu, zdiagnozowałam u siebie pociąg do twórczości Pana Kerna, czego i Wam życzę. Z niecierpliwością czekając na ponowną lekturę przygód Ferdynanda, Karampuka i słonia Dominika, powtarzam sobie szeptem świetny lepiej autorstwa Wandy Chotomskiej:

Lepiej wkręcić się w gazociąg,
niż do Kerna stracić pociąg.*

Jowita Marzec

* Cytaty za: L.J. Kern, "Ludwik Jerzy Kern dzieciom", Nasza Księgarnia, Warszawa 2012