Przyglądając się spisowi bohaterów książki „Boscy i nieznośni” szybko można odkryć pewną prawidłowość – prawie wszyscy to poeci lub pisarze. Listę literatów uzupełniają nieliczni aktorzy. Co takiego może ich łączyć, że to właśnie oni znaleźli się w zbiorze „Niezwykłych biografii”? Kluczem wyboru okazało się być ich znaczenie w życiu autorki książki, Anny Janko. Janko, poetka i autorka dwóch ciepło przyjętych przez krytykę i czytelników powieści (Dziewczyna z zapałkami, Pasja według św. Hanki) tym tomem składa swego rodzaju hołd bohaterom swojego życia, ludziom, którzy mieli wpływ na to jakim stała się człowiekiem i jak postrzega otaczający ją świat. Co za tym idzie, książka to bardzo osobista, wypełniona prywatnymi refleksjami i wspominkami. Z tych dwudziestu opowieści rysuje się historia dwudziesta pierwsza – biografia samej Anny Janko.

Na wstępie jednak muszę zaznaczyć, że nazywanie tekstów zgromadzonych w „Boskich…” biografiami to drobne nadużycie. Każdemu z bohaterów poświęconych zostało od kilku do kilkunastu stron, które z pewnością nie wyczerpują tematu ich życiorysów. To raczej szkice, mogące stanowić impuls do dalszego zgłębiania wiedzy na temat danych postaci czy zapoznania się z ich dokonaniami. Część tekstów może być już czytelnikom znana z miesięcznika „Zwierciadło”, w którym Janko ma swoją autorską rubrykę. Wiele tu cytatów z innych publikacji i wiele powszechnie znanych faktów, jednak tym, co zasługuje na docenienie jest przywołanie postaci, o których wiele się w mediach nie mówi: Rainer Maria Rilke, Francesco Petrarca, Lou Andreas-Salome czy Anna Kamieńska to dosyć zaskakujące wybory. Niemniej, biografie (zostańmy przy tej nazwie, skoro chce tego wydawca) osób, których Janko nie znała osobiście, nie wnoszą do piśmiennictwa na ich temat nic nowego. Jednak cenne są teksty poświęcone osobom, z którymi autorce dane było się spotkać i to czasem więcej niż raz czy dwa. Tak jest np. w przypadku profesor Marii Janion, której studentką była poetka. Nazywa ją „matką swojego rozumu”. Z prywatnego punktu widzenia pisze też Janko o poetkach Annie Kamieńskiej (była jej ciotką) i Julii Hartwig (którą odwiedza wraz z mężem), o księdzu Janie Twardowskim, który był przyjacielem jej matki, o pisarce Ance Kowalskiej, którą podziwia za „Pestkę” i o Hannie Krall, która napisała o niej kiedyś reportaż. Natomiast pozostali bohaterowie książki są dla autorki ważni z zupełnie różnych powodów. Na przykład, grając w przedstawieniu poświęconemu Baczyńskiemu poznała swojego przyszłego męża. Z kolei Apollinaire to jej ulubiony poeta. Danuta Szafarska i Dustin Hoffman dają jej motywację do konsekwentnego podążania obraną drogą. O Poli Negri miała współtworzyć musical, z którego ostatecznie nic nie wyszło. Proza Margaret Mitchell tchnęła w nią wiarę we własne prozatorskie powołanie. Ile postaci, tyle prywatnych skojarzeń autorki. Koncept naprawdę pomysłowy i inspirujący (czy Ty potrafisz wskazać dwudziestkę swoich „boskich”, którzy ukształtowali Cię jako człowieka?). A czemu „boscy i nieznośni”? Myślą, jaka przyświecała autorce w wyborze inspirujących postaci, było jak przyznała, znalezienie wspólnego dla nich wszystkich mianownika, jakim jest wysoka cena płacona za talent i wrażliwość. Większość bohaterów książki nie miała życia usłanego różami. Nie brakowało w nim za to zawodów miłosnych, rozczarowań, problemów z komunikacją międzyludzką czy chorób.

Lektura „Boskich i nieznośnych” może skłonić do sięgnięcia po twórczość Anny Janko. W tekstach pojawiają się, choć z rzadka, jej wiersze, inspirowane twórczością podziwianych przez nią poetów lub im dedykowane. Autorka udowadnia też tym samym, że wybitna twórczość nie idzie w próżnię, lecz staje się dla ludzi pocieszeniem, odbiciem własnych emocji, impulsem do działania, tak jak bywało w jej przypadku. Janko jawi się ponadto jako osoba o wysokiej wrażliwości, empatyczna i czuła na losy innych. Być może znajduje to odzwierciedlenie w jej książkach i wierszach. Osobiście będę chciała to sprawdzić.

W losach innych ludzi i w ich dziełach znajdujemy niejednokrotnie swoje własne historie, dlatego lektura „Niezwykłych biografii” może być dla nas ciekawą podróżą wgłąb siebie. Polecam ciekawym świata i ciekawym innych ludzi.

Malwina Sławińska