Autorzy wieloczęściowych serii stają przed nie lada wyzwaniem: w jaki sposób zachować charakterystyczną dla siebie bazę, uchraniając przy tym czytelnika od nudy, a jednocześnie umiejętnie wprowadzić zupełnie nowe elementy tak, aby kolejna powieść jednak pozostała częścią pewnej całości. Jak poradziła sobie Sue Grafton? „C jak cisza” (ang. „S Is For Silence”) to już 19. spotkanie z prywatną detektyw Kinsey Millhone, bohaterką popularnych kryminałów oznaczonych literami alfabetu.

Tym razem wybieramy się nie tylko do fikcyjnego miasteczka Santa Teresa w Kalifornii lat 80. (‘teraźniejszość’, w której żyje Kinsey), ale także do roku 1953, czyli czasu popełnienia zbrodni, kiedy to tuż po Dniu Niepodległości w tajemniczych okolicznościach znika piękna i popularna rudowłosa Violet Sullivan. Kobieta odjeżdża swoim nowiutkim Chevroletem Bel Air i nikt nie wie, co się z nią stało. 35 lat później jej córka, Daisy, pragnie odkryć prawdę. Detektyw Millhone niezbyt chętnie zgadza się zająć tak starą sprawą. Postanawia poświęcić 5 dni na śledztwo. Tyle wystarcza, by stwierdzić, że zniknięcie Violet nie było zwykłą przeprowadzką. Staje się jasne, iż niektórzy z mieszkańców miasteczka Serena Station niezwykle skrzętnie dbają o trzymanie istotnych faktów w sekrecie… W kręgu podejrzanych jest i porywczy mąż, i sprzedawca feralnego samochodu, i nieznosząca Violet sąsiadka… A może Violet po prostu uciekła, z którymś z kochanków?

Sue Grafton, porzuciwszy tradycyjną narrację pierwszoosobową na rzecz trzecioosobowej, funduje nam przeplatankę retrospekcji. Dzięki temu patrzymy na historię z różnych punktów widzenia. Nasza perspektywa jest szersza niż perspektywa detektyw Millhone – przyznać się, który czytelnik nie lubi czasem czuć tej przyjemnej wyższości nad głównym bohaterem? Krok po kroku odkrywamy postać Violet oraz ludzi z jej otoczenia, niejednokrotnie mających wcale nieźle uargumentowane powody do tego, by chcieć jej śmierci. Jak u Christie – właściwie każdy ma motyw…

Rozwiązanie zagadki wcale nie jest oczywiste. I za to wielki plus. Ale ale! W dobrym kryminale nie chodzi tylko o k t o; równie ważne jest j a k oraz d l a c z e g o. Autorka i pod tym względem zadbała o szczegóły, obudowując główny wątek ciekawą otoczką. Na uwagę zasługuje trafność jej spostrzeżeń odnośnie różnic między latami 50. a 80. (vide: podejście do homoseksualizmu). Z drugiej strony te spostrzeżenia wiodą do przewrotnej konkluzji: że tak naprawdę zmieniło się niewiele. Stosunki międzyludzkie były, są i będą wciąż tak samo skomplikowane. Znajomości, zależności, nieszczerości… Jak dobrze wszyscy to znamy.

Za sprawą lekkiej narracji, humoru (często ozdobionego uroczym sarkazmem) oraz wyrazistych i żywych postaci, lektura sprawia czystą przyjemność. Sue Grafton doskonale wie, co zrobić, by zmusić czytelnika do przewracania kartek. Tych zaznajomionych z jej twórczością namawiać chyba nie muszę. Dla reszty mam cytat z Los Angeles Herald Examiner: “Przeczytaj jeden z cyklu alfabetycznych kryminałów Sue Grafton, a nie spoczniesz, dopóki nie poznasz wszystkich pozostałych”. Kto się skusi?

Marta Gęsigóra