Abchazja – wedle prawa międzynarodowego państw członkowskich ONZ: Abchaska Republika Autonomiczna pod kontrolą Gruzji (z perspektywy na przykład Polski) albo Republika Abchazji (jeśli przyjąć punkt widzenia Rosji, Nauru, Nikaragui, Tuvalu i Wenezueli). O tym, jak próbowała wybić się na niepodległość pisze Wojciech Górecki w „Abchazji”, ostatnim ogniwie kaukaskiego tryptyku (tu: „Planeta Kaukaz” i „Toast za przodków”).

Reportaż wydany przez Czarne ma właściwie dwa tematy. Jeden - tytułowy – obejmuje lata 1993-2009 (z dopowiedzeniami do 2012r.), kiedy to autor z przerwami przebywa w Abchazji i na Kaukazie i opowiada, jak rodzi się, rozwija i nachyla ku upadkowi abchaskie państwo – choćby nieuznane, a nawet nielegalne. Drugi – to historia samego autora zamknięta między podekscytowaniem Kaukazem 23-letniego reportera, a znudzeniem 40-letniego uczestnika konferencji o sytuacji na Kaukazie Południowym.

Pierwszy temat to historia: wielka polityka (Abchazja w kleszczach między Gruzją a Rosją) i politycy (Musicie nas ratować, bo jesteśmy naprawdę wyjątkowi), bojownicy (choćby Czeczen Szamil Basajew, który śmieje się: Na imię mi Ter-ro-rys-ta) i działania wojenne, a także życie przeciętnych ludzi, którzy handlując mandarynkami , próbują przetrwać kolejny dzień i zbudować sobie przestrzeń do życia.

Drugi temat to Wojciech Górecki - reporter, który rozpoczynając przygodę z Kaukazem, marzy o dotykaniu prawdziwego życia: a na wojnie życie jest zagęszczone, skondensowane, zwielokrotnione. Czekają na mnie dziesiątki miejsc i setki ludzi – bojowników, pasterzy, profesorów, prezydentów, taksówkarzy, dziennikarzy, artystów. Tysiące historii. Czekają książki, ich mądrość i jad. Czekają odkrycia, zdumienia, fascynacje i rozczarowania. Doświadcza więc kruchości wieloetnicznego krajobrazu (określenie za Nealem Aschersonem), towarzyszy mu, notując fakty i ludzkie wrażenia. Jest w środku historii, choć ma wrażenie ślizgania się po powierzchni, aż ze zdumieniem spostrzeże, że może zaczął przechodzić na tutejszy kod kulturowy. Wytropi historię Polaka uwikłanego w konflikt gruzińsko-abchaski. A jednak ostatecznie stwierdzi: Doszedłem do ściany.

Czy ten temat zamknie się pożegnaniem z reportażem? Mieszkamy w hotelu Armenia Marriott.(…) [a] Marriott to słodka pułapka. I jeszcze: Marriott uśpił moją czujność.

Nie byłam w Abchazji, nie jestem pewna też, czy chciałabym tam trafić. Byłam w Gruzji, o której pisał wcześniej. Jego książki dużo dają, dużo tłumaczą. Przecież turysta, choćby najmniej „zorganizowany”, nie doświadczy tego, co wielokrotnie tam powracający reporter. Będąc tam i trzymając w ręku książkę, ma może szansę spojrzeć na to, co go otacza trochę mniej powierzchniowo, może trochę bardziej świadomie wokół siebie się rozejrzeć.

Nie jestem zagorzałą fanką Wojciecha Góreckiego. Chyba przeszkadza mi coś, czego nie potrafię określić, a co tkwi w stylu autora. Może ten czas przyszły pojawiający się w narracji? Jednak robi on bardzo dobre reportaże, do których bez wahania zachęcam.

Justyna Radomińska