Porażająca lektura. Autor był chyba pierwszym, który dotarł do tak wielkiej ilości źródeł z tamtego okresu i dokładnie je przeanalizował, przebijając się przez tysiące raportów, statystyk i innych oficjalnych dokumentów z chińskich archiwów. Bo w tej książce mówią przede wszystkim dokumenty i nawet wziąwszy pod uwagę, że większość wciąż jest utajniona, jest to opowieść wstrząsająca.
To nie tylko opis głodu jako takiego: to analiza destrukcji, do jakiej na każdym polu - od gospodarki po środowisko naturalne - doprowadziła polityka Mao. Widzimy jak pod wpływem gospodarki planowo-nakazowej załamują się mechanizmy nie tylko ekonomiczne, ale i społeczne; jak w miarę postępującego zniszczenia zanikają więzi międzyludzkie i jak wola przeżycia doprowadza do skrajnej demoralizacji i zaniku wszelkich norm współżycia. Widzimy narastający absurd i inercję, a zarazem niemożność wyrwania się z tego szaleństwa, zagarniającego coraz większe połacie życia i wkraczającego także w sfery ścisłej prywatności i codzienności.
To, co się działo w Chinach na przełomie lat 50/60 XX wieku jest ewenementem na skalę światową, jednak mechanizmy jakie pokazuje Frank Dikötter, choć tam akurat doprowadzone do skrajności, nie są specyficznie chińskie. "Wielki głód..." to wielkie oskarżenie komunizmu jako takiego, z jego oderwaniem od praktycznego doświadczenia pokoleń i gwałtem, jaki zadawał społeczeństwom w celu wprowadzenia w życie swoich wykoncypowanych przy biurkach teorii. Możemy się zastanawiać, jak było to możliwe na taką skalę i na ile zadecydowała o niej specyfika chińskiej cywilizacji i mentalności - nie sposób jednak nie zauważyć, że pewne cechy są uniwersalne i ktoś, kto interesuje się historią ostatnich dekad, bez trudu znajdzie analogie nie tylko w Związku Sowieckim, ale nawet (toutes les proportions gardées) na naszym własnym, PRL-owskim podwórku.
Jedna z kwestii, których nie sposób tu pominąć, choć Dikötter dotyka jej jakby mimochodem, to dochodzenie przez dyktatora do władzy, mechanizmy jej umacniania i społeczne i polityczne koszty tego procesu.
Wielki Głód to czasy minione, Chiny dokonały nowego i całkiem innego "Wielkiego Skoku", a o wielu sprawach wygodniej jest dziś milczeć - trudno mi jednak uwierzyć, by w kraju, w którym trwa niezakłócona sukcesja władzy tej samej partii, która do Wielkiego Głodu doprowadziła, we wszystkim zerwano z przeszłością...

Porażająca lektura. Autor był chyba pierwszym, który dotarł do tak wielkiej ilości źródeł z tamtego okresu i dokładnie je przeanalizował, przebijając się przez tysiące raportów, statystyk i innych oficjalnych dokumentów z chińskich archiwów. Bo w tej książce mówią przede wszystkim dokumenty i nawet wziąwszy pod uwagę, że większość wciąż jest utajniona, jest to opowieść...