W polsce o rewolucji francuskiej niewiele się wie, Polacy mają wiedzę dużo bardziej bezpośrednią o jej dziedziczce – rewolucji październikowej. Myślę również, że francuska ma dużo więcej sympatyków niż ta druga. Paweł Jasienica nie jest jakimś zdecydowanym krytykiem rewolucji francuskiej, np. często wspomina o jej „zdobyczach”. Niemniej jednak zdecydowanie zauważa w niej rysy zbrodni, totalitaryzmu, walki z religią. Oto krótki cytat:

„Francja ówczesna padła ofiarą zboczenia, które grozi ogółowi chyba nieustannie, lecz na szczęście zapanować nad nim może tylko w okolicznościach szczgólnych, zdarzających się dosyć rzadko. Nieustannie wszak snują się po tym padole przejęci podardą dla jego nielogicznych urządzeń teoretycy, posiadacze nieomylnych recept zbawienia.”

„Rozważania o wojnie domowej” traktują o epizodzie rewolucji francuskiej, wojnie Wandejskiej, w której mieszkańcy biednego regionu Wandei (u ujścia Loary do Atlantyku) zbuntowali się przeciwko naruszaniu ich praw przez republikanów i rozpętali powstanie, które trwało przez rok, ale tliło się jeszcze przez kilka lat w formie partyzanckiej. Wieśniacy wandejscy zareagowali powstaniem zbrojnym na ogłoszenie poboru do wojska republiki przed wiosennymi pracami w polu. Jednak największą zadrą w ich sercach były antykatolickie poczynania republiki, takie jak zmuszanie księzy do ożenku ale i zbiorowe mordy tych, którzy nie złożyli przysięgi na wierność nowemu ustrojowi. Powołali więc armię „królewską i katolicką” a na jej oficerów zaprosili miejscową szlachtę. Wojna była krwawa i okrutna z obu stron, chociaż Jasienica jednak oddaje ciut więcej honoru powstańcom.

Książka to zbiór siedmiu esejów historycznych, napisana piękną polszczyzną w rok po wydarzeniach 1968 roku we Francji. Jasienica dodaje wielką łyżkę dziegciu do garnuszka miodu francuskiej rewolucji. Bardzo ciekawe są antykomunistyczne aluzje, przebrane w krytykę niemieckiego faszyzmu, ale dla nas aż nadto zrozumiałe.

W polsce o rewolucji francuskiej niewiele się wie, Polacy mają wiedzę dużo bardziej bezpośrednią o jej dziedziczce – rewolucji październikowej. Myślę również, że francuska ma dużo więcej sympatyków niż ta druga. Paweł Jasienica nie jest jakimś zdecydowanym krytykiem rewolucji francuskiej, np. często wspomina o jej „zdobyczach”. Niemniej jednak zdecydowanie zauważa w niej...