Ta cegiełka zawiera w sobie blisko 25 opowiadań różnych autorów (w tym Dostojewskiego, Tołstoja, Poego czy le Fanu. Dla czytelników zainteresowanych poszczególnymi z nich, spróbuje je tu nieco scharakteryzować.

„Wera” autorstwa A. de Villiers de L’Isle-Adama to prosta, romantyczna powiastka z wielka miłością, duchami i bogatym intelektualistą jako głównym bohaterem. Wiele kolejnych opowiadań będzie wariacjami bądź pastiszami tych elementów, więc warto się przyzwyczaić. Dalej mamy „Przyjaciół naszych przyjaciół” H. Jamesa, rzecz o dwojgu ludzi, którzy od dawna chcą się spotkać, jednak od lat im się to nie udaje. Oboje skrywają też pewną tajemnicę. „Panna młoda z krainy snów” T. Gautiera – o demonicznej kobiecie, co zwodzi umysł niczym Pan Lusterko z „Wiedźmina 3”

Za to „Płaszcz Józefa Olenina” de Vogüé to coś intrygującego. Opowiadanie o mężczyźnie, który zakochuje się w damskim płaszczu. Zaczyna go też nosić – czyżby interesujący przykład wczesnej literatury transgenderowej? „Wenus z Ille” Mérimée to opowiadanie o nawiedzonym posągu, zaś jego „Lokis” traktuje o człowieku-niedźwiedziu. Dalej mamy „Narzeczonego z zaświatów” Irvinga, opowiadanie rozrywkowe, wyśmiewające elementy romantyczne z poprzednich dzieł i przebijające czwartą ścianę. Zdecydowanie jedno z lepszych rzeczy w tej książce.

„Próba” Scotta przedstawia historię nawiedzonego pokoju, zaś „Obserwator” le Fanu mężczyzny, którego dręczy pewien przeklęty zmarły. Dalej „Dróżnik” Dickensa – bardzo ciekawa opowiastka o dróżniku, którego dręczą niezrozumiałe wizje i głosy. „Bobok” Dostojewskiego to świetna komedia o pewnych bardzo rozgadanych zmarłych, zaś „Wierzcie, jeśli chcecie” Dickensa opowiada o mężczyźnie, który zza grobu pragnie wpłynąć na decyzje ławy przysięgłych w sprawie swojego mordercy.

„Kobieta ze snu” Collinsa to kolejna historia przestrzegająca przed kobietami, podczas gdy „Faun” Tołstoja przestrzega przed mężczyznami. Ogólnie, według wielu autorów z tej książki, wszystko co nie jest poczciwe i „tak jak należy”, jest z gruntu złe, zaś opowiadania fantastyczne służą jako przestroga. No niestety. „Sfinks bez tajemnic” jest dziwnym opowiadaniem Oscara Wilde'a o kobiecie uwielbiającej tajemniczość. A przez dziwność mam na myśli to, że opowiadanie takie nikomu nie było potrzebne i nic nie wniosło. „Tajemniczy dwór” Balzaca może za to przyprawić o ciarki. Nie chcę zdradzać nic z fabuły; chyba tylko to, że jest zbyt rozwleczona pod koniec. Dalej mamy „Błękitny pokój” Mérimée byłoby nudnym opowiadaniem o hotelowym zabójstwie, gdyby nie całkiem udane zakończenie.

„Catalina” A. de Villiers de L’Isle-Adama to z perspektywy czasu okropna historia o okropnym człowieku, który w okropny sposób traktuje kobiety i samego siebie. Czułem wstręt do głównego bohatera, który widocznie uważał się za intelektualistę. W każdym razie to też przestroga przed podróżami. „Trąbka” de la Mare to przydługa opowieść o dwóch chłopcach starających się przywołać duchy w starym kościele. Nie ma tu elementów fantastycznych. Podobnie nie ma ich też w „Duke of Portland” A. de Villiers de L’Isle-Adama. Tutaj z kolei opowiadanie jest aż nazbyt krótkie, prawie jak szkic.

Mistrz grozy, E. A. Poe jest tu obecny w „Faktach w sprawie pana Valdemara”, opowieści o fantastycznych skutkach hipnozy i próbie zapobiegnięcia śmierci. Mistrza fantastyki zaś, H. G. Wellsa, można tu znaleźć w „Niewydarzonym duchu”, humorystycznej historyjce o fajtłapie z zaświatów. Dalej jest „Pan Pigeonneau” A. France'a, kolejne opowiadanie o hipnozie. Na koniec coś okropnego – „Sen śmiesznego człowieka” Dostojewskiego. Znaleźć tu można motyw depresji, antyutopii, utopii komunistycznej czy degradacji społeczeństwa. Jest to jednak przedstawione tak... nudnie. Okropnie się to czytało!

Ogółem pozostawiam tę przydługą opinię na wypadek, gdyby ktoś chciał sięgnąć po te dzieła i szukał konkretnej tematyki (choćby na potrzeby pracy magisterskiej). Czy polecam te opowiadania? Nie, nie polecam. Wszystkie są przedawnione i trącą myszką. Nawet, jeśli czasem trafi się jakiś oryginalny pomysł, to zazwyczaj jest tłamszony przez jakiś element stylu autora. Głównie przez przedłużanie bądź w zabawę: „dzieje się coś niezwykłego, ale wszyscy uważamy, że tak nie jest, do samego końca”. To stare teksy i może lepiej, żeby przeszły do lamusa.

Ta cegiełka zawiera w sobie blisko 25 opowiadań różnych autorów (w tym Dostojewskiego, Tołstoja, Poego czy le Fanu. Dla czytelników zainteresowanych poszczególnymi z nich, spróbuje je tu nieco scharakteryzować.

„Wera” autorstwa A. de Villiers de L’Isle-Adama to prosta, romantyczna powiastka z wielka miłością, duchami i bogatym intelektualistą jako głównym bohaterem. Wiele...

Obecnymi czasy podstawowym typem antologii jest zbiór prac aktualnie publikujących autorów, czasem wręcz jest to swoiste okno reklamowe dla twórców niegotowych jeszcze na samodzielny debiut - taka antologia (czasem połączona wspólnym tematem) przejmuje na siebie rolę niegdysiejszych czasopism literackich (tak, niniejszym oddaję honory kończącej swój żywot, nieocenionej OkoLicy Strachu).
Typ drugi - to antologia „best of”, obejmująca najsłynniejsze opowiadania i najwybitniejszych twórców. Ten typ antologii był dominujący w okresie PRL - praktycznie tylko w tej formie wydawana była literacka groza.

„Fantastyczne Opowieści” wydane w 1975 roku przez WL w ramach popularnej serii tzw. „gotyckiej” to typowy reprezentant drugiego rodzaju antologii. Już blurb okładkowy pozwala ocenić, w jaki sposób traktowana była w tym okresie literatura grozy :

„Amatorom „dreszczyku” i niecodziennych wrażeń WL proponuje nowe wydanie zbioru opowiadań fantastycznych. (…) Nieco staroświeckie, (…) żartobliwe i na serio, stanowią dziś przezabawną lekturę dla czytelnika, przeniesionego raptem w świat wilkołaków, (…) upiorów i demonów, mściwych posągów (…) i przedziwnych przygód. (…)
Pisane często dla żartu i zabawy, animowały niegdyś czytelników spragnionych sensacji na tej zasadzie, na jakiej obecnie znajdująca swych gorących zwolenników literatura kryminalna.(…) Dziś (…) nie utraciły mimo wszystko swoistego wdzięku, jak staroświecka miniaturka wyciągnięta z kuferka babuni”.

Cóż tu dodać…może tylko, że w roku wydania „Fantastycznych Opowieści” Stephen King opublikował „Miasteczko Salem”, Peter Straub „Julię”, Graham Masterton „Manitou” i Guy N. Smith „Trzęsawisko”. Kuferek babuni ich mać…

Nic, ale pora wrócić do „Fantastycznych Opowieści” i przyjrzeć się ich zawartości. Od razu widać, że wydawnictwo postanowiło dać po oczach nazwiskami. Fiodor Dostojewski, Aleksiej Tołstoj, Honore de Balzac, Walter Scott, Charles Dickens, Oscar Wilde, Anatole France, Henry James - absolutny top literacki XIX wieku, najwybitniejsi autorzy „mainstreamowi” tamtych czasów. Ich obecność w antologii ma uzasadniać tezę o „salonowej zabawie literackiej”.
Jest jednak również paru tuzów „gatunkowej” grozy. Przede wszystkim sam Edgar Allan Poe i jego „Opis Wypadków z P. Valdemarem”, przerażająca opowieść o człowieku, który został poddany hipnozie w chwili śmierci, następnie zaś utrzymywany miesiącami w stanie zawieszenia między obu światami. Jest też obecny Joseph Sheridan Le Fanu ze znakomitym opowiadaniem „Obserwator”, mroczną i przerażającą historią ducha marynarza, szukającego zemsty na winnym jego śmierci oficerze (a tak naprawdę opowieścią i wyrzutach sumienia, w, wpędzających tego oficera w grób). I jest wreszcie Prosper Merimee :

Merimee, francuski pisarz i historyk, zapisał się w pamięci potomnych za sprawą odbudowy średniowiecznego miasta-zamku Carcassone (którego był wielkim propagatorem),opowiadania „Carmen” (do którego fabuły Georges Bizet skomponował przesławną operę) oraz kilku przednich nowel niesamowitych. Najważniejsza z nich to „Lokis”, najbardziej chyba znana XIX wieczna wersja mitu „zwierzołaka”. Przybyły na Żmudż w celu przeprowadzenia badań językowych niemiecki profesor lingwista, obserwuje uczucie swego gospodarza, otoczonego lekką aurą niesamowitości hrabiego Szemiota do zamieszkałej w sąsiedztwie pięknej Polki, ostatecznie zaś zostaje zaproszony na ślub.
Pozbawione szokujących momentów grozy opowiadanie całe jest nastrojem, narastającym suspensem wiodącym do przewidywalnego, okropnego finału w noc poślubną.

Na podobnej zasadzie zbudowana jest równie sławna „Wenus z Ille”. Tym razem obcy przybysz dociera na pogranicze francusko - katalońskie i uczestniczy w ślubie miejscowego chłopaka, o którego uczucie zazdrosny jest wydobyty z ziemi starożytny posąg okrutnej Wenus.
Trzecie powiadanie Merimeego jest mniejszej wagi, to humoreska o parze kochanków w hotelowym pokoju, którzy podejrzewają, że ich sąsiad został zamordowany, lecz boją się zgłosić na recepcji zem strachu przed ujawnieniem.
Ciekawostka - wszystkie trzy opowiadania zostały zekranizowane w Polsce. „Lokis” to pierwszy PRLowski horror kinowy, zaś „Wenus Z Ille” i „Błekitny Pokój” weszły w skład telewizyjnej antologii „opowieści z dreszczykiem”.

Dalej pora na innego francuskiego romantyka, Theophile Gautiera. Autor ten znany jest najbardziej ze swych powieści historycznych i przygodowych (najbardziej tutaj znany jest Kapitan Fracasse, komnkurujący w gatunku płaszcza i szpady z Dumasem),ma jednak duże zasługi na polu literatury niesamowitej. „Panna Młoda Z Krainy Snów” („La Morte Amoreuse”) to jedna z jego najlepszych nowel fantastycznych.
Pewien ksiądz pała zupełnie ziemskim pożądaniem do demonicznej, pięknej kurtyzany, której nawet śmierć nie powstrzymuje od zwodzenia go na pokuszenie. Proboszcz dzieli swe życie na dzienne obowiązki duszpasterskie i nocne, senne eskapady w towarzystwie sukkubo/wampira. Zgrabna, dwuznaczna moralnie tematyka - wodzenie (skuteczne!) na pokuszenie katolickiego księdza, jego trwająca latami namiętność, trwający całe życie żal za utraconym blaskiem życia (dobra, konkretnie za pięknem kobiet),połączone ze znakomitą postacią Clarimonde, łączącą w sobie cechy piekielnego demona (sukkuba),i wampira (to jedna z pierwszych literackich manifestacji tego popularnego monstrum). Klasyczna rzecz.


Wspomnienie literatury gotyckiej zapewni opowiadanie Washingtona Irvinga - „Upiorny Narzeczony”. Historia „ducha” pana młodego przybywającego na swój ślub jest bardziej komedią niż horrorem (czytelnika serdecznie ubawią hordy krewnych i znajomych korzystających przy każdej okazji z naiwnej dobroczynności pana zamku),ale w decydujących momentach potrafi dobrze operować klimatem grozy.

W „Opowieściach” są jeszcze trzy „contes cruelles” Villiers de l’Isle Adama, ale ciekawsze są opowiadania tych „wielkich” literatury XIX-wiecznej.

Charles Dickens i jego druh Wilkie Collins reprezentowani są przez znane, często obecne w różnych antologiach opowiadania („Dróżnik”, „Kobieta Ze Snu”),również „Przyjaciele Moich Przyjaciół” Henry Jamesa to popularna, nieco sztywna ghost story, zaś „Bobok” Fiodora Dostojewskiego to groteska, w której pochowane na cmentarzu trupy przekomarzają się między sobą nawet po śmierci.

Mocno w pamięć zapadnie mroczna (choć pozbawiona elementów nadprzyrodzonych) historia zemsty zdradzanego męża opisana przez Honore de Balzaca w „Tajemniczym Dworze”. Również „Próba” Waltera Scotta - minimalistyczne opowiadanie o nawiedzonym pokoju wyróżnia się bardzo efektowną nawet dzisiaj jump sceną finałową.

Warto jeszcze wspomnieć o trzech opowieściach, w których aura tajemniczości i niesamowitości otacza historie miłosne; Aleksiej Tołstoj opisuje molestującego kobiety na ulicach Petersburga „Fauna”, Oscar Wilde pogrążoną w tajemnicach ukochaną narratora („Sfinks Bez Tajemnicy”) a Anatole France kostycznego profesora arecheologii, któremu w głowie zawróci piękna, zainteresowana starożytnym Egiptem Angielka („Pan Pigonneau”)



Zdanie podsumowania - czy zatem warto czytać „Opowieści Fantastyczne” ? Warto, nawet bardzo. To przede wszystkim naprawdę wielka literatura, znakomicie napisana, o wielkiej wartości artystycznej. Zawsze należy czytać klasykę, to wyrabia smak i gust literacki. Co więcej, klasyka ta jest wybornie (w old schoolowym, PRLowskim stylu) przetłumaczona i zredagowana, z ogromną dbałością o urodę i literacki smak przekładu.
Mnóstwo opowiadań znakomicie zniosło próbę czasu, a tak naprawdę dla samego „Lokisa” warto mieć na półce.


PS.
Książka jest ozdobiona wybornymi weirdowymi grafikami Daniela Mroza. Nie są to ilustracja opowiadań, działają niejako obok tekstów, wzbudzając w czytelniku poczucie niepokoju i nierzeczywistości.

Obecnymi czasy podstawowym typem antologii jest zbiór prac aktualnie publikujących autorów, czasem wręcz jest to swoiste okno reklamowe dla twórców niegotowych jeszcze na samodzielny debiut - taka antologia (czasem połączona wspólnym tematem) przejmuje na siebie rolę niegdysiejszych czasopism literackich (tak, niniejszym oddaję honory kończącej swój żywot, nieocenionej...

Gdybym zajmowała się zawodowo pisaniem recenzji najgorszych książek, aby ustrzec innych czytelników, miałabym jakiś powód do przeczytania tej książki. Niestety, zrobiłam to kompletnie za darmo. Większość opowiadań jest boleśnie nudna. W niektórych nawet nie ma zbyt wiele fantasy (albo wcale). Opisy są długie, język archaiczny, a puenty niesatysfakcjonujące. Najgorszym opowiadaniem jest zdecydowanie pod tym względem historia mężczyzny zakochanego w płaszczu. Daję dwie gwiazdki, bo jest kilka naprawdę fajnych opowiadań. 'Tajemniczy dwór' Balzaca jest całkiem ciekawą opowiastką kryminalną z nadzieją zaskakującym zakończeniem. Poe w opowiadaniu o Valdemarze zaintrygował mnie opisem końcowych zdarzeń. Najlepszym opowiadaniem jest zdecydowanie 'Bobok' Dostojewskiego ze względu na pomysł i wykonanie. Gdybym cały zbiór skrócić do 6 opowiadań, dałabym ocenę 7 albo 8 na pewno, ale nie wybaczę tych dwóch miesięcy szarpania się z tą książką. Opowiadanie 'Droznik' Dickensa było 10 historią w spisie treści, a jednocześnie pierwsza, ktoś mnie nie odrzuciła. Opowieści po kilkadziesiąt stron, wypełnione nudnawymi opisami i mało wartką akcją będą moim głównym skojarzeniem z tą książką. Szkoda tej dobrej pracy kilku autorów.

Gdybym zajmowała się zawodowo pisaniem recenzji najgorszych książek, aby ustrzec innych czytelników, miałabym jakiś powód do przeczytania tej książki. Niestety, zrobiłam to kompletnie za darmo. Większość opowiadań jest boleśnie nudna. W niektórych nawet nie ma zbyt wiele fantasy (albo wcale). Opisy są długie, język archaiczny, a puenty niesatysfakcjonujące. Najgorszym...

Dostojewskiego stać na więcej. Nie wszystko mnie ujęło, "Potulna" mnie nie kupiła, ale wciąż styl godny zajrzenia.

Dostojewskiego stać na więcej. Nie wszystko mnie ujęło, "Potulna" mnie nie kupiła, ale wciąż styl godny zajrzenia.

Bardzo dobre zestawienie autorów sprawia, że ciężko się od tej antologii oderwać. Zawarto tu wiele genialnych, klasycznych dla gatunku historii, jednak trzeba się też liczyć z nierównym poziomem książki jako całości - w większości opowiadań wątek nadnaturalny wysuwa się na pierwszy plan, ale w kilku pojawia się epizodycznie lub jest praktycznie nieobecny, co nadaje im charakter opowieści stricte kryminalnych lub psychologicznych. Może też ciut męczyć zróżnicowany poziom językowy spowodowany dużą liczbą tłumaczy. Mimo tych nierówności, charakterystycznych zresztą dla wielu antologii, "Fantastyczne opowieści" czyta się świetnie. Niesamowitą atmosferę dodatkowo pogłębiają klimatyczne jak zawsze ilustracje Daniela Mroza.
Polecam wielbicielom klasycznych historii z dreszczykiem.

Bardzo dobre zestawienie autorów sprawia, że ciężko się od tej antologii oderwać. Zawarto tu wiele genialnych, klasycznych dla gatunku historii, jednak trzeba się też liczyć z nierównym poziomem książki jako całości - w większości opowiadań wątek nadnaturalny wysuwa się na pierwszy plan, ale w kilku pojawia się epizodycznie lub jest praktycznie nieobecny, co nadaje im...

bardzo dobra książka bo składa się z opowiadań napisanych przez najwybitniejszych pisarzy w historii literatury. Bez dwóch zdań jest to pozycja wyjątkowa! Polecam!

bardzo dobra książka bo składa się z opowiadań napisanych przez najwybitniejszych pisarzy w historii literatury. Bez dwóch zdań jest to pozycja wyjątkowa! Polecam!

Czytam na okrągło.

Czytam na okrągło.