Życie, w dużej mierze, kształtowane jest przez miejsce urodzenia. I jakkolwiek nieprzyjemnie by to nie zabrzmiało, osoby biedniejsze mają mniejsze szanse na osiągnięcie sukcesu, w porównaniu z zamożniejszymi kolegami z lepszych dzielnic. Ich egzystencja zaczyna i kończy się tam, gdzie reszty braci z odrapanego podwórka, czyli na śmietniku historii. Dlatego historie o sukcesie, pieniądzach i sławie, zdobytych od zera, przyciągają czytelników. Takie biografie dają nadzieję. Ale „Limonow” to nie biografia, to powieść ją udająca, która zamiast wychwalać Eduarda Sawienko, pokazuje go nagiego i dumnego.

Nie dziwi więc fakt, że „Limonow” dostał nagrodę Renaudot'a, jedną z ważniejszych przyznawanych przez francuskich krytyków, głównie właśnie powieściom. Emmanuel Carrère stworzył bowiem żywą biografię, którą czyta się niczym najlepsze książki Bukowskiego. Zepsucie, seks, przemoc i wielodniowe zapoje, stanowiły codzienność autora „Powieści rosyjskiej”. Człowieka, którzy przez wiele lat porównywał się z innymi, przekonanym o swojej wielkości, ale poruszającego się ciągle w otaczającym go bagnie przeciętności.

„Limonow” zaczyna się od polityki i to ona będzie stanowiła ważny element książki, podobnie jak miało to miejsce w życiu Sawienki. Zabójstwo Anny Politkowskiej i zamach na Dubrowce, choć bezpośrednio nie łączyły się z życiem pisarza, pokazują i opisują Rosję w jakiej przyszło mu żyć i w której trafił do więzienia. Zanim jednak zostanie w nim osadzony, czytelnik pozna jego życie od podszewki. „Limonow” to dziewięć rozdziałów, opisujących skrajnie różne etapy życia pisarza. Dzieciństwo na Ukrainie i pierwsze spotkanie z przemocą oraz prozą, emigracja do USA i życie kloszarda, sukces pisarski, a także zachłyśnięcie się wojną i polityką.

W książce można znaleźć wszystko, czego wymaga się od szokującej beletrystki. Gwałty zbiorowe, stosunki homoseksualne z przypadkowymi partnerami, miłość, wojnę i sukces. Carrère często opisuje równolegle swoje życie. Mimo różnicy wieku między oboma twórcami, ich marzenia były zbliżone. Każdy z nich doszedł jednak do swojego celu zupełnie inną drogą. Wydaje się, że Carrère wprowadził do książki również swoje historie, by uzmysłowić czytelnikowi jaką determinację miał w sobie Sawienko. Jego żądza sławy (bo nigdy nie chodziło mu o pieniądze) była równie destruktywna, jak budująca. Pożerająca go od środka, ale jednocześnie zmuszająca do działania i nie pozwalająca się poddawać.

Carrère wypowiada się o Limonowie zarówno z podziwem jak i pogardą. Nie unika ocen jego postępków, szczególnie gdy dochodzi do opisywania kochanek, z którymi miał styczność. Ale potrafi też go bronić, tak jak w rozdziale opisującym udział pisarza w wojnie w Czeczenii. Słynna scena z dokumentu „Serbski epos”, w której Limonow ostrzeliwuje Sarajewo, w oczach francuskiego pisarza, wydaje się być tylko wpadką montażową. Czymś co przez przypadek (lub intencję reżysera) sprawiło, że postać Limonowa zyskała na rozgłosie jeszcze bardziej.

„Limonow” to nie tylko barwne życie pisarza, to też historia ZSRR i Rosji. Przemian politycznych i społecznych dziejących się w tle całej opowieści, której Sawienko staje się częścią tworząc Partię Narodowo-Bolszewicką. Sposób w jaki został aresztowany i osądzony, pokazuje również jak niewiele się zmieniło. KGB przemianowano na FSB, ale wykorzystywane przez agencję metody, pozostały podobne. Carrère opisał również jak można być jednocześnie pisarzem, którego książki mają nakład 300 tysięcy egzemplarzy, a ich twórca przymiera głodem. Jak bogacze z Nowego Jorku chętnie poklepią po ramieniu „biednego ruska”, obiecując mu złote góry i na tym kończąc z nim znajomość.

Gówniane życie, te słowa wypowiedziane w moskiewskim mieszkaniu Eduarda Sawienko, stanowią swoiste podsumowanie życia pisarza. Jednak życia cholernie ciekawego i opisanego przez Carrère'a w sposób godny wirtuoza. I choć czasem trudno się połapać w natłoku nazwisk przewijających się przez stronice „Limonowa” czy braku chronologii niektórych z opisywanych zdarzeń, jest to biografia ze wszech miar udana. Mocna, bezkompromisowa i prawdziwa.

Bartosz Szczygielski