Performens jest debiutem literackim Karoliny Wilczyńskiej. Książka została wydana na papierze w 2006 roku. Teraz przyszedł czas na odnowienie tekstu i publikację elektroniczną. Myślę, że to bardzo dobra decyzja, gdyż powieść zyskała szansę dotarcia do rzeszy nowych czytelników, również (może przede wszystkim?) do polonii zamieszkującej na obczyźnie.

Słowo performens pochodzi z języka angielskiego i początkowo odnosiło się do rodzaju sztuki nowoczesnej, polegającej na ukazywaniu ograniczeń ciała performera, ukazywaniu jego ciała w różnych kontekstach. Działanie takie śmieszy, budzi zażenowanie, sprzeciw. Performens oznacza spełnienie, wykonanie, osiągnięcie czegoś ważnego dla danej osoby.

Nadia, bohaterka powieści Karoliny Wilczyńskiej, rezygnuje z dostanego życia w mieście oraz posady prezesa dużej formy, aby przenieść się na wieś Zabycie. Szuka spokoju, ciszy, nie pragnie niczyjej krzywdy. Chce odpocząć, spełniając jednocześnie swoje marzenia. Niełatwo jest jej zadomowić się w wiejskiej społeczności, znajduje jednak przyjaciół i własny sposób na szczęście. Niestety, okazuje się, że zimna pani prezes może być też naiwna. Zakochuje się bowiem w niewłaściwym człowieku, który mąci jej spokój. Chcąc go odzyskać, wpada na pomysł stworzenia specyficznego cmentarza, cmentarza dusz osób żyjących. Jaki sens mają mogiły, dlaczego powstają i z jakiej przyczyny nie każdy może takową posiadać? To jedna z zagadek powieści. Na pewno warto ją poznać.

Wilczyńska stworzyła całą galerię ludzkich portretów, z których każdy jest inny, każdy do bólu prawdziwy, każdy może mieć swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Należy tu wspomnieć o sylwetce chciwego sołtysa, dla którego liczy się jedynie zysk i dąży do niego za wszelką cenę, pozostając typem wręcz obrzydliwym. Niemal czułam zapach jego potu, widziałam fałszywy uśmiech, a wilgotnej dłoni, nie uścisnęłabym choćby nie wiem co. Karykaturą wiejskiej ekspedientki jest Anna Bochenkowa, typowa plotkarka, ufająca poglądom, że słowo wypowiedziane staje się prawdą i daje władzę. Wiejskie środowisko nie jest jednak zepsute. Spotykamy w nim Helenę i Tadeusza Gulów, życzliwe, kochające się małżeństwo, dla którego drugi człowiek jest wartością sam w sobie. Jest też Błażej, młodzieniec wierzący w miłość, mający ideały i marzenia oraz niedorozwinięty Antoś, nieodkryty talent malarski.

Czy bohaterka może za Kochanowskim zakrzyknąć wsi spokojna, wsi wesoła? Chciałaby. Performens jest opowieścią o marzeniach, niespełnionej miłości, samotności wśród tłumu oraz o podejmowaniu trudnych, czasem bolesnych decyzji. Porusza najwrażliwsze i najskrzętniej ukryte struny ludzkiej wrażliwości. Zapada w pamięć na długo i zmusza do myślenia. Powieść została osadzona w polskich realiach, a jednak zaskakuje, ma w sobie rys niezwykłości oraz niebanalności. Została napisana plastycznym językiem, przywołujący przed oczy obrazy, ale nie zasłaniającym ani na chwilę fabuły.

Myślę, że Performens przypadnie do gustu przede wszystkim osobom, które w literaturze szukają czegoś poza wciągającą, trzymającą w napięciu fabułą. Jest powieścią dla osób lubiących być przez książkę zaskakiwani, szukających wrażeń intelektualnych oraz niebojących się refleksji. Powieść na pewno warta uwagi. Polecam z czystym sumieniem.

Performens jest debiutem literackim Karoliny Wilczyńskiej. Książka została wydana na papierze w 2006 roku. Teraz przyszedł czas na odnowienie tekstu i publikację elektroniczną. Myślę, że to bardzo dobra decyzja, gdyż powieść zyskała szansę dotarcia do rzeszy nowych czytelników, również (może przede wszystkim?) do polonii zamieszkującej na obczyźnie.

Słowo performens...