Książka na sierpień: Farley Mowat „Przekleństwo grobu Wikinga”

Beletrystyka jest jak drzewo. Wyrasta z antycznego pnia i dzieli się na odmienne gałęzie literackie. Zachwycające jest to, że spoglądając na jedną z nich, możemy przewidzieć, czy kora jest gładka, czy szorstka, czy ma dużo odrostów, czy wspinaczka będzie rekreacyjna, czy raczej wyczynowa.

„Przekleństwo…” jest młodzieżową literaturą przygodową. Sklasyfikowanie tego tytułu daje nam właściwie pełny obraz tego, co bierzemy w dłonie. Nie liczymy na wiele filozoficznych przemyśleń, nie oczekujemy skomplikowanego języka, nie doszukujemy się ukrytych przesłanek. Dostajemy dokładnie to, czego się spodziewaliśmy.

Warto nadmienić, iż tom jest kolejną częścią przygód opisanych w „Zagubieni w tundrze kanadyjskiej”, ale zupełnie nic nie traci ten, kto poprzedniej książki Mowata nie czytał. Bez problemu można odnaleźć się w relacjach pomiędzy bohaterami i poprzednich wydarzeniach. Może nieco nieswojo czytelnik poczuje się wiedząc, iż motyw przewodni „Przekleństwa…” jest bezpośrednią kontynuacją wątku odkrytego poprzednio, ale to uczucie zostaje zaraz zrzucone wartką akcją, a odległy cel zepchnięty na drugi plan, o czym napiszę jeszcze później.

Jak to być musi w „młodzieżówkach” bohaterowie są nastolatkami. Jeden z nich ma niemal 16 lat czego dowiedzieć się można na ostatnich stronach książki – nie zauważyłem aby autor wspominał o tym wcześniej. Trochę szkoda, bo czytając o „chłopcach” i ich przygodach nieco ciężko uświadomić sobie, że w rzeczywistości nie są już dziećmi. W każdym razie różnorodność małej społeczności jest całkiem spora, bowiem mamy tu Indianina, pół-Eskimosa i Białego, a także dołączającą ni z tego, ni z owego, młodą Indiankę, która jest w drużynie postacią trochę drugorzędną. Zmarginalizowaną, gdyż nie okazuje się pełnoprawnym uczestnikiem wyprawy, mimo niewątpliwej wartości i zaangażowania. Nie odstaje siłą i sprytem od reszty drużyny, a fragmenty tekstu jej poświęcone nie są wcale mniej zajmujące niż reszta. Niestety przypada jej znacznie mniej dialogów. Dyskusje i decyzje są domeną chłopców. Dziewczyna w powieści przyjmuje rolę kobiecą, nie staje się „chłopczycą”, a raczej niezależną Pocahontas, co stanowi nieocenione wsparcie dla całej męskiej części. Wypośrodkowanie tej postaci, która mimo młodego wieku może stanowić o sobie, a przy okazji nie zarzucać kobiecości, jest ciekawym wzorem plemiennych zależności Indian, które w naszych stronach uległy tak mocnemu rozchwianiu.

Już na samym początku powieści pojawia się cel. Odzyskanie części średniowiecznego rynsztunku przybysza zza oceanu, które mogą być warte fortunę. Dodatkowo zestaw zrządzeń losu popycha bohaterów do szybszego podjęcia decyzji, więc na błogie chwile w arktycznych lasach nie ma co liczyć. Niestety grób jest całkiem daleko i nie łatwo się do niego dostać. Rozczarowani będą ci, którzy liczą na zagadki, przygody w grobowcu, tytułową klątwę, czy powolne odkrywanie tajemnicy, bowiem „Przekleństwo…” jest literaturą drogi. Poprzez kartki książki śledzimy kilkuset milową podróż drużyny przez tajgę (lasy iglaste) i tundrę (pustkowia) oraz krótki epizod na łonie cywilizacji.

Mowat zdecydowanie sprawia wrażenie osoby, która wie dokładnie o czym pisze. Podróż zamarzniętymi rzekami, psie zaprzęgi, zwyczaje zwierząt i ludzi, nazwy plemion, a nawet technologie takie jak budowa canoe (łodzi Indian) można uznać za autentyczne. Sprawdziłem to nawet, badając historię kuszy, która, jako twór późno-średniowieczny, nie powinna tak wcześnie dostać się do regionu Ameryki Północnej. Jednak nawet ta historia ma znamiona prawdopodobności i ekstrapolując na podstawie dostępnych źródeł można zdecydowanie zaprzeczyć, iż autor wprowadził anachronizmy. Zresztą Mowat urodził się w Kanadzie i ma w swoim dorobku dużo książek opisujących północ swojego kraju. Tworzył także powieści historyczne, a jedną z nich, o wikingach właśnie, przetłumaczono nawet na język polski. Znajomość tematu w całości skutkuje spójną historią o jasnych przesłankach i pomniejszych walorach edukacyjnych, a za to z całkiem sporym bagażem ogólnej wiedzy o świecie.

Wspomniałem, że wrócę do celu podróży. Nie czekałem specjalnie na jego pojawienie się, bo i wspominano o grobie wyjątkowo rzadko, a fabułę popychały w dobrą stronę inne pobudki. Mimo wszystko słowo „skarby” rozpala wyobraźnię, a tytuł zawierający klątwę zwiastuje pojawienie się czegoś więcej niż otrzymujemy. W rzeczywistości „przekleństwo” jest czymś zupełnie innym niż można przypuszczać, a punkt kulminacyjny pełni rolę jedynie przystankową. W trakcie podróży pojawia się pytanie o przetrwanie eskimoskich plemion i odpowiedź na nie staje się suspensem. Na finiszu książki, gdzie powinniśmy otrzymać wszelkie wyjaśnienia i dopowiedzenie dalszej historii nie dostajemy zgoła nic, przez co powieść pozostawia spory niedosyt.

„Przekleństwo grobu Wikinga” jest książką krótką i dobrze się ją czyta. Podmalowana patosem opowieść o przygodzie w drodze stawiana jest tu na pierwszym miejscu, a całą resztę zepchnięto na drugi plan. Czy słusznie? Tak jak napisałem na początku, trafiamy na gałąź literatury przygodowej, młodzieżowej. Wiemy przecież jaką zapewni nam wspinaczkę.

Książka na sierpień: Farley Mowat „Przekleństwo grobu Wikinga”

Beletrystyka jest jak drzewo. Wyrasta z antycznego pnia i dzieli się na odmienne gałęzie literackie. Zachwycające jest to, że spoglądając na jedną z nich, możemy przewidzieć, czy kora jest gładka, czy szorstka, czy ma dużo odrostów, czy wspinaczka będzie rekreacyjna, czy raczej wyczynowa.

„Przekleństwo…” jest...

Książka mojego dzieciństwa.... Wyciągnięta przed maturą :D

Książka mojego dzieciństwa.... Wyciągnięta przed maturą :D

Powieść dla młodzieży głównie. Egzotyka (ale nie ta z Afryki, lecz z zimnej Północy),przygoda w której hartuje się serce, ciało, przyjaźń i miłość.

Powieść dla młodzieży głównie. Egzotyka (ale nie ta z Afryki, lecz z zimnej Północy),przygoda w której hartuje się serce, ciało, przyjaźń i miłość.