Trzecia część przygód Sztejera przywraca mi wiarę w tego antybohatera. Po całkiem niezłym pierwszym tomie i drugim – ogólnie średnim, zapowiadającym silną tendencję spadkową (przypuszczałem, że wyczerpywał się ‘temat’), najnowszy jest zaskakującą odmianą. Główny bohater odzyskuje powoli swoje ‘najlepsze’ cechy, a całość prezentuje bardziej spójną formę, którą można by już nazwać (mini)powieścią. Czyżby autor doznał jakiegoś oświecenia?

Vincenta Sztejera spotykamy niedługo po zakończeniu fabuły drugiego tomu, zmierzającego do Torunium, i tym samym nieuchronnie zbliżającego się do otwartego konfliktu z Ojcami Protektorami. Spotkanie jednego z Braci zakonnych w pewnej gospodzie na odludziu jest tego dobitnym proroctwem. Tyle, że schadzka, w i tak dziwnych okolicznościach, okazuje się jedynie skromnym preludium do właściwych wydarzeń w pobliskim mieście, opanowanym aktualnie przez czarownice (a właściwie coś na kształt nowej inkwizycji) i otoczonym przez masy wygłodniałych zombiaków. A po środku tego Sztejer, który, mimo, że nie pała wielką miłością do klerykałów, to jednak chciałby uratować swój tyłek z tej dosyć skomplikowanej sytuacji.

I właśnie dzięki temu trzeci „Sztejer” jest wciągający jak był kiedyś, na początku. Jest bardziej mroczny, trochę psychologiczny, bardziej wyrafinowany. Zamiast prostych epizodów z życia głównego bohatera, wypełnionych porządnymi rozróbami i gołymi babkami, mamy teraz do czynienia z rozbudowaną historią lepszego sortu, jeszcze lepszymi rozróbami i szczyptą gołych panienek. Robert Foryś zdaje się powracać do pełni sił i swojego warsztatu literackiego. Jest porządne tło dla wydarzeń, są postacie drugoplanowe pojawiające się na dłużej niż mrugnięcie oka, no i jest konflikt – nareszcie przybierający realny kształt. Gdyby jeszcze całość przybrała na objętości, mógłbym się cieszyć pełnowartościową powieścią.

Na minus, poza wspomnianą już długością, jest też poniekąd brak zamknięcia lub uzupełnienia co niektórych wątków, jak historia głównego bohatera, czy zatarg z włodarzami Torunium i przyczyny ucieczki na drugi koniec kontynentu. Całość wyraźnie daje do zrozumienia, że w niedalekiej przyszłości zobaczymy kolejny tom, ale przez to ma się również wrażenie, że książka ma braki i jest (przypuszczalnie) ‘wypełniaczem’ przed kolejnym tomem. Niemniej, jest to ksiażka względnie warta swojej ceny. Pozycja obowiązkowa dla wiernych fanów Sztejera, ale i sensowny powrót do cyklu dla tych mniej wiernych czytelników. Osobiście, niecierpliwie wyczekuję powieści pt. „Sztejer 4”.

Robert Fryga