Prezentowana rozprawa dotyczy wybranych aspektów dziejów wewnętrznych Rzeczypospolitej, pozwalających ukazać kondycję polityczną rządzących i szlachty. To próba spojrzenia na państwo polsko-litewskie pod kątem polityki, religii, mentalności oraz kultury. Rozdział pierwszy dotyczy szlacheckiej mentalności - silnie zakorzenionej w przeszłości. Takie ujęcie pozwala zrozumieć postawę szlachty i magnatów szczególnie w odniesieniu do polityki.
Rozdziały drugi i trzeci poświęcono analizie sytuacji politycznej w ówczesnej Rzeczypospolitej, układowi sił oraz kryzysowi parlamentarnemu oraz wyrazistym różnicom między posłami koronnymi i litewskimi.
Rozdział czwarty przedstawia sytuację Kościoła katolickiego oraz innych wyznań za czasów panowania Augusta II w Rzeczypospolitej - kraju wielonarodowościowym i wielowyznaniowym.
Stosunki wewnętrzne, stanowiące treść książki, zostały ujęte jako zależności, relacje oraz uwarunkowania, w jakich toczyło się życie Rzeczypospolitej i jej narodu politycznego, czyli szlachty.