Kiedy ta książka się ukazała miała jeszcze znaczenie bieżące. Co prawda większość jej bohaterów nie zajmowała już ważnych stanowisk, ale opowiadali o ludziach jeszcze ważnych, instytucjach które jeszcze działały, o postawach, które jeszcze były spotykane. Dziś praktycznie nikt z nazwisk, które w książce padają, nie żyje poza Adamem Michnikiem, którego nazwisko pojawia się w wypowiedziach Staszewskiego (pozytywnie) i Mincowej (bardzo negatywnie). W latach osiemdziesiątych dodatkowo książka mogła mieć znaczenie ujawniania prawdy historycznej, która była jeszcze nie do końca jawna.

Dziś ten aspekt aktualności już nie istnieje, fakty i ludzie z tej książki nie mają już żadnego znaczenia praktycznego. Dzięki temu na pierwszy plan wysuwają się postawy i to jest bardzo interesujące! Jest to interesujące bo postawy prezentowane przez rozmówców Torańskiej wcale nie odeszły w przeszłość. One nawet, moim zdaniem, wracają! Nie chodzi oczywiście o komunizm, bo ludzi tak mocno wierzących w komunizm już z całą pewnością nie ma. Chodzi mi raczej o podziały ideologiczne, które prowadzą do zamykania się we własnym kręgu, we własnej partii, do traktowania wszystkich z zewnątrz jak wrogów i do niedopuszczania do żadnych wątpliwości. No właśnie, wątpliwości. Najdłuższa jest rozmowa z Bermanem, przez to najbardziej męcząca, ale za to w całym zakresie pokazująca to, do jakiego stopnia można być odpornym na wątpliwości. Jeśli jest się przekonanym, że ma się rację po swojej stronie to wszelkie popełniane świństwa, błędy czy nawet zbrodnie stają się zaledwie "drobnymi potknięciami" na drodze w słusznym kierunku. Skoro jest się "po jasnej stronie mocy" to przeciwnicy są "po ciemnej stronie mocy" (pozdrawiam Panią Agnieszkę Kocurek za to porównanie, w które ona mocno wierzy!) a w tym wypadku zawsze MY jesteśmy usprawiedliwieni.

Berman odpowiada Torańskiej na uwagę, że "90 procent was nie chce" tak:
"No, powiedzmy [...]. Gdybyśmy, proszę pani, nie mieli racji, albo gdyby nasza racja była wydumana [...], to naturalnie ktoś mógłby powiedzieć - obłęd, zgadzam się. My jednak mamy rację, [...] a że jest i było nas mało? Zawsze mniejszość - jak uczy nas historia - ratowała większość."

Berman mówi to na początku lat 80-tych. Trzydzieści lat po tym jak usunięto go z kierownictwa partii. Z siedmiu osób tylko jedna zrewidowała swoje poglądy znacznie (Staszewski), a jedna miała mniejsze lub większe wątpliwości. Julia Mincowa może nawet je zaostrzyła - krótka rozmowa z nią na sam koniec daje naprawdę mocno po głowie! To pokazuje jak trudno jest oderwać się od raz zaszczepionego czarno-białego obrazu świata. Nawet jeśli samemu się oberwie po tyłku. I to tak naprawdę jest bardzo smutna refleksja na temat dzisiejszych czasów, gdzie chyba wszystko zmierza do właśnie takich, czarno-białych podziałów. Wygrzebanie się z nich to będzie kwestia kilku dziesięcioleci. Ja tego raczej nie doczekam. :-/

Rozmowy i wywiady czyta się dość łatwo bo nie ma tam zazwyczaj jakichś bardzo rozbudowanych zdań, odniesień, dygresji ani skomplikowanych intelektualnie wywodów.

Jedna ciekawostka: czytałem wydanie z 1989 roku. Z czasu kiedy już wolno było drukować, ale jeszcze działała cenzura. Cenzura jeszcze działała ale już nie trzeba było ukrywać jej ingerencji w tekst. I tu, w rozmowie ze Stefanem Staszewskim mamy co chwila [- - -] Ustawa z dn. 31.07.2981 o kontroli publikacji i widowisk art. 2 pkt 2 i 3 (Dz.U. nr 20, poz. 99, zm. Dz.U. nr 44 z 1983 r. poz . 204).

Zamówiłem już kolejne wydanie tej książki, późniejsze, z dodatkowymi dwiema rozmowami, bo zżera mnie ciekawość, co jeszcze w 1989 roku cenzura chciała wycinać.

Kiedy ta książka się ukazała miała jeszcze znaczenie bieżące. Co prawda większość jej bohaterów nie zajmowała już ważnych stanowisk, ale opowiadali o ludziach jeszcze ważnych, instytucjach które jeszcze działały, o postawach, które jeszcze były spotykane. Dziś praktycznie nikt z nazwisk, które w książce padają, nie żyje poza Adamem Michnikiem, którego nazwisko pojawia się w...