Każdy interesujący się okresem międzywojennym powinien sięgnąć po książki Pana Garlickiego. Autor w przystępny sposób opisuje rządy Piłsudczyków po zamachu majowym.

Każdy interesujący się okresem międzywojennym powinien sięgnąć po książki Pana Garlickiego. Autor w przystępny sposób opisuje rządy Piłsudczyków po zamachu majowym.

Dobrze napisana książka z zakresu polityki historycznej II RP. Przedstawia kulisy władzy obozu Sanacji oraz innych ugrupowań politycznych po Przewrocie Majowym.

Dobrze napisana książka z zakresu polityki historycznej II RP. Przedstawia kulisy władzy obozu Sanacji oraz innych ugrupowań politycznych po Przewrocie Majowym.

Książka została wydana w 1986 roku. Andrzej Garlicki daje obraz tego co się działo pomiędzy zamachem majowym w 1926 a aresztowanem przywódców Centrolewu we wrześniu 1930 roku. Historyk koncentuje się na tym co się działo pomiędzy Józefem Piłsudskim (w otoczeniu rządu i Prezydenta) a Sejmem - praktycznie do tego książka się ogranicza co jest z jednej strony słabością, bo trochę brakuje tu ogólnego tła sytuacji w kraju, ale jest też zaletą, bo książka ma zaledwie 400 stron i można ją przeczytać w 4-5 dni pomimo wielu przypisów. Ja raczej tę zwięzłość i jednowymiarowość uznaję w tym wypadku za zaletę. Szczególnie, że autor stawia tu tezę, że w rzeczywistości te właśnie relacje były decydujące dla przebiegu zdarzeń. Garlicki wprost twierdzi, że Józef Piłsudski - chyba kierując się własnym rozumieniem interesu ojczyzny - zmierzał w kierunku przejęcia władzy dyktatorskiej. Zmierzał kierując się raczej intuicją niż ścisłym planem, bo intuicja była zawsze jego najsilniejszą stroną.

Najmocniejszą stroną książki są obszerne cytaty z dzienników i wspomnień najważniejszych uczestników: Wincentego Witosa (PSL-Piast),Kazimierza Świtalskiego (BBWR i rząd - bardzo mocne fragmenty!),Juliusza Zdanowskiego (EnDecja - jego dziennik jest niesamowitym i niezwykle kompletnym świadectwem, obcnie jest dostępny do kupienia) oraz wielu innych.


Moje najciekawsze spostrzeżenia:

1. Jest wręcz niesamowite w jaki sposób Marszałek potrafił kierować działaniami dużej grupy zwolenników, którym kompletnie nie tłumaczył własnych zmierzeń. Była to raczej grupa wyznawców, która albo dostawała niezwykle prezycyjne polecenia (rozkazy) albo starała się odgadywać czego Naczelnik tak naprawdę od nich oczekuje. Często odgadywali błędnie i wtedy dostawali po łapach! Ale tak naprawdę nikt nie znał długofalowych planów i celów wodza. Nikt! Charyzma przywódcy wystarczała.

2. Jest zaskakujące, że Naczelnik potrafił się zachowywać jak furiat! I nie sposób ustalić czy był to wynik jego charakteru, czy też rozwijającej się choroby (istnieją bardzo poważne przesłanki do twierdzeń, że zmarł na syfilis a rozwój tej chroby mógł mieć wpływ na jego zachowanie),czy może to były furie planowane i wykorzystywane w celu wywołania konkretnych zachowań oponentów.

3. Aż groteskowe jest jak można propagandowo realizować operację tworzenia dyktatury oraz do jakiego stopnia można ją próbować naśladować, wiele lat później, być może z podobnym skutkiem:

a) Nie publikować uchwał aby w ten sposób nie uznawać ich ważności (mie opublikowana uchwała Sejmu w sprawie unieważnienia prezydenckiego "dekretu prasowego" czyli prawa umożliwiającego skazanie na grzywnę lub więzienie, za rozpowszechnianie "nieprawdziwych wiadomości o niebezpieczeństwie grożącym państwu w tym szczególnie o niebezpieczeństwie grożącym ustrojowi konstytucyjnemu");

b) oskarżanie oponentów o pzyjmowanie pieniędzy od zgranicznych instytucji a w doymyśle o zdradę (sprawa Wojciecha Korfantego w latach I WŚ, choć Piłsudski w takim samym stopniu z funduszy obcych rządów korzystał);

c) wyciąganie teczek współpracy z wywiadem wojskowym... państwa polskiego! (sprawa posła Sylwestra Wojewódzkiego);

d) wmanewrowywanie najważniejszych osób w państwie w sytuacje, w których oni byli winni i stawali się zakładnikami dyktatora (sprawa nocnych manewrów proceduralnych wokół Marszałka Sejmu Macieja Rataja w ramach konstytucyjnego terminu rozpoczęcia posiedzenia Sejmu);

e) przejmowanie symboliki i związków z kościołem katolickim chociaż na wstępie była to domena opozycji, czyli EnDecji (wspomnienia Walerego Sławka);

f) grupowanie własnych wyborców wokół programu negatywnego, bez ABSOLUTNIE ŻADNEGO programu pozytywnego (BBWR nie miał absolutnie żadnego programu, wszelkie próby tworzenia programu Piłsudski torpedował);

g) dostarczanie własnym posłom (BBWR) projektów ustaw do uchwalenia na godzine czy dwie przed głosowaniem, w celu uniemożliwienia wszelkiej dyskusji - nawet wewnętrznej;

h) wymiany kadr urządów pod hasłem "odrywania od koryta" (usuwanie ludzi mniej lub bardziej związanych z PPS z Kas Chorych);

Dodatkowym elementem było zachęcanie (a najprawdopodobiej wręcz kierowanie) oficerów WP do pobicia niewygodnych posłów Sejmu a nawet marszałka Daszyńskiego na zasadzie "nie powinno to mieć miejsca ale ich rozumiem".

Generalna zasada propagandowa do zapamiętania: oskarżać oponentów jak najgłośniej i jak najczęściej o to, co samemu się robi. Skutkuje zawsze!

Książka została wydana w 1986 roku. Andrzej Garlicki daje obraz tego co się działo pomiędzy zamachem majowym w 1926 a aresztowanem przywódców Centrolewu we wrześniu 1930 roku. Historyk koncentuje się na tym co się działo pomiędzy Józefem Piłsudskim (w otoczeniu rządu i Prezydenta) a Sejmem - praktycznie do tego książka się ogranicza co jest z jednej strony słabością, bo...

Niektóre zagadnienia są bardzo rozbudowane i zawiłe, ale osibiście polecam jażdemu kto chce zrozumieć procesy zachodzące na scenie politycznej po przewrocie majowym do wyborów brzeskich.

Niektóre zagadnienia są bardzo rozbudowane i zawiłe, ale osibiście polecam jażdemu kto chce zrozumieć procesy zachodzące na scenie politycznej po przewrocie majowym do wyborów brzeskich.

Ciekawa książka warto przeczytać.

Ciekawa książka warto przeczytać.