Anne Perry, właściwie Juliet Marion Hulme, autorka bestsellerów z listy „New York Times”, po raz kolejny zaprasza nas do wiktoriańskiego Londynu - świata długich sukien i dobrych manier, ale także mrocznych zakamarków zarówno samego miasta, jak i ludzkich dusz.

Hester Monk prowadzi szpital dla okolicznych prostytutek. Jako pielęgniarka doświadczona w wojnie krymskiej, nie boi się podejmować szybkich i trudnych decyzji. Względny spokój kolejnych dni zakłóca nagła śmierć magnata kolejowego, Nolana Baltimore'a, którego ciało zostaje znalezione w obskurnym domu publicznym. Tymczasem mąż Hester, William Monk, były policjant, obecnie prywatny detektyw, bada możliwość defraudacji w przedsiębiorstwie Baltimore'a. Detektyw odkrywa, że jego przeszłość, której nie pamięta z powodu powypadkowej amnezji, łączy się z bieżącymi wydarzeniami. Powoli zaczyna akceptować fakt, że aby zapobiec następnej katastrofie, będzie musiał zmierzyć się z demonami przeszłości.

Historia zapowiada się nader interesująco. Kto i dlaczego zabił? Czy było to morderstwo, czy może nieszczęśliwy wypadek? Co w domu publicznym robił szanowany powszechnie człowiek? W jaki sposób związany jest z tym sam Monk? Jest ciekawe tło: dziewiętnastowieczny Londyn wydaje się być idealny dla osadzenia takiej właśnie fabuły - fabuły, w której ogromną rolę odgrywa kolej, tak przecież ważny, prężnie rozwijający się środek transportu w tamtych czasach. Jest i klimat, największa chyba zaleta powieści: autorka potrafi sprawić, że stajemy się jakby naocznymi świadkami wydarzeń, wraz z bohaterami zagłębiamy się w coraz to nowe zagadki, wraz z nimi spacerujemy po londyńskich ulicach, mijając dorożki i pozdrawiając skinieniem konstabli. Na każdym kroku czuć różnice pomiędzy klasami oraz sztywne reguły i niezliczone konwenanse rządzące ówczesnym światem (szczególnie światem kobiet). Są barwne postaci: nakreślone subtelnie, aczkolwiek bardzo wymownie prostytutki, które mówią swoją własną, uliczną gwarą, z drugiej strony panienki z wyższych sfer, które często nie mają pojęcia o tym, że istnieje coś takiego jak prostytucja. Anne Perry pisze pewnie – wie, o czym pisze i wie, dokąd zmierza.

Jednak mimo wszystkich tych zalet przyznać trzeba niestety, iż zawiodło najważniejsze: główny bohater. Postać Williama Monka ani trochę mnie nie zaintrygowała. Niezdecydowany, zagubiony, momentami dziecinnie naiwny - nie taki powinien być prywatny detektyw. O wiele lepiej w tej roli wypadła pomysłowa i odważna Hester, która z powodzeniem prowadzi własne śledztwo. Jej dociekania są ciekawsze, więcej w nich finezji: tu jakaś intryga, tam jakieś niewinne kłamstewko... W porównaniu do niej William zdaje się być po prostu nudziarzem. Ponadto nie do końca udało się przedstawienie tych dwojga jako małżeństwa. Niby się kochają, niby żyć bez siebie nie mogą, ale nie czuć między nimi żadnej chemii - nie są ze sobą, lecz obok siebie. Wiem, że to nie romans i nie o miłość tutaj chodzi, jednak takie spłaszczenie ich relacji to moim zdaniem duże niedopatrzenie. Minusem jest także zakończenie. Nagromadzenie zdarzeń i postaci pozwala przypuszczać, że czeka nas jakiś wielki finał. Po przewróceniu ostatniej strony czuć spory zawód: koniec okazuje się przewidywalny i dość mdły. Choć może to ja mam za wysokie wymagania? Wszak „Śmierć nieznajomego” czyta się łatwo i przyjemnie... Czy jednak właśnie takie odczucia powinny dominować podczas lektury dobrej powieści kryminalnej?

Pasjonaci historii nie zawiodą się. Powieść Anne Perry to opakowany w stosowną, piękną okładkę, interesujący i autentyczny portret dziewiętnastowiecznej Anglii. Fani kryminału będą rozczarowani. Akcja co prawda koncentruje się wokół zbrodni, jednak powieści brak jest jakiejś aury tajemniczości, tego czegoś, co sprawia, że za wszelką cenę pragniemy rozwiązać zagadkę. Wydaje się, że autorka nie wykorzystała potencjału drzemiącego w swoich pomysłach - a szkoda, bo pomysły miała całkiem niezłe.

Marta Gęsigóra